Skip to content

Αρθρογραφία

Ίδρυση Και Λειτουργία Συλλόγου Και Σωματείου

Ίδρυση Και Λειτουργία Συλλόγου Και Σωματείου

Το δικαίωμα του προσώπου να συνεταιρίζεται και να ιδρύει συλλόγους και σωματεία (μη κερδοσκοπικά) κατοχυρώνεται με τις διατάξεις των άρθρων 5,12, 23 και 25 του Συντάγματος, καθώς επίσης και με τη διάταξη του άρθρου 11 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης «για την προάσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών». 

Το δικαίωμα αυτό, αποτελεί ειδικότερη μορφή της ελευθερίας της ομαδικής πνευματικής κίνησης και δράσης, καθώς και βάση της ελευθερίας της επαγγελματικής οργάνωσης.

Οι προϋποθέσεις και οι διαδικασίες σύστασης και οργάνωσης συλλόγου ή σωματείου, περιγράφονται στον Αστικό Κώδικα με τις μεταβολές που επέφερε οι Ν.4055/2012 και 4077/2012.

Ίδρυση – Σύσταση

Σύμφωνα με το άρθρο 78 του Αστικού Κώδικα “Ένωση προσώπων που επιδιώκει  σκοπό  μη  κερδοσκοπικό  αποκτά προσωπικότητα  όταν  εγγραφεί  σε ειδικό δημόσιο βιβλίο (σωματείο) που τηρείται στο πρωτοδικείο της έδρας  του”.  

Για  να  συσταθεί  σωματείο χρειάζονται είκοσι τουλάχιστον πρόσωπα με δικαιοπρακτική ικανότητα (Ιδρυτικά Μέλη).

Για  την  εγγραφή του σωματείου στο βιβλίο οι ιδρυτές ή η Διοίκηση του σωματείου υποβάλλουν αίτηση στην οποία επισυνάπτονται:

  • η συστατική πράξη, 
  • τα ονόματα των μελών της  διοίκησης και 
  • το καταστατικό με τις υπογραφές των μελών και με χρονολογία.
Καταστατικό 

Το  καταστατικό, για να είναι έγκυρο, πρέπει να καθορίζει:

  1. το σκοπό, την επωνυμία και την έδρα του σωματείου
  2. τους  όρους  της εισόδου,  της  αποχώρησης  και  της  αποβολής  των μελών, καθώς και τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους
  3. τους πόρους  του  σωματείου 
  4. τον   τρόπο  της  δικαστικής  και  της  εξώδικης  αντιπροσώπευσης  του σωματείου
  5. τα όργανα της διοίκησης του σωματείου,  καθώς  και  τους όρους  με  τους  οποίους  καταρτίζεται  και  λειτουργεί η διοίκηση και παύονται τα όργανά της
  6. τους  όρους  με  τους  οποίους  συγκαλείται, συνεδριάζει  και  αποφασίζει  η συνέλευση των μελών
  7. τους όρους για την τροποποίηση του καταστατικού
  8. τους  όρους  για  τη  διάλυση  του σωματείου.

Αν συντρέχουν οι παραπάνω νόμιμοι όροι, ο ειρηνοδίκης διατάσσει:

  •  να δημοσιευθεί στον τύπο περίληψη του καταστατικού με τα ουσιώδη στοιχεία του,
  • να εγγραφεί το σωματείο στο βιβλίο των σωματείων. 

Το σωματείο αποκτά προσωπικότητα από τη στιγμή που θα εγγραφεί στο βιβλίο. Η εγγραφή γίνεται αμέσως μετά την έκδοση της διαταγής. 

Επιπλέον, κάθε  τροποποίηση του καταστατικού ισχύει μόνο αφού εγγραφεί στο βιβλίο, ακολουθώντας την ίδια διαδικασία, σύμφωνα με τα παραπάνω.

Αν το καταστατικό δεν παρέλειψε μεν ρύθμιση υποχρεωτικού όρου αλλά περιέλαβε διάταξη που είναι αντίθετη στο νόμο ή στα χρηστά ήθη ή στη δημόσια τάξη, η διάταξη αυτή είναι άκυρη και δε νομιμοποιείται με την έκδοση δικαστικής απόφασης που διατάσσει την εγγραφή του σωματείου στο δημόσιο βιβλίο.Ωστόσο, η ακυρότητα του επιμέρους όρου δεν καθιστά αυτομάτως άκυρο το σύνολο του καταστατικού.

Είσοδος Έξοδος Και Αποβολή Μελών

Όλα τα μέλη του σωματείου έχουν ίσα δικαιώματα. Ιδιαίτερα δικαιώματα απονέμονται ή αφαιρούνται με τη Συναίνεση όλων των μελών.

Η   ιδιότητα   του   μέλους,  αν  το  καταστατικό  δεν  ορίζει διαφορετικά, δεν επιδέχεται αντιπροσώπευση και δεν μεταβιβάζεται, ούτε κληρονομείται. Αν το καταστατικό δεν ορίζει διαφορετικά, η είσοδος νέων μελών επιτρέπεται πάντοτε.

Τα μέλη έχουν δικαίωμα να  αποχωρήσουν  οποτεδήποτε.  Η αποχώρηση πρέπει να γνωστοποιείται τρεις τουλάχιστον μήνες πριν από τη λήξη του λογιστικού έτους και ισχύει για το τέλος του. Σημειώνεται ότι η επιβαλλόμενη υποχρέωση γνωστοποίησης της αποχώρησης του μέλους, αναφέρεται μόνο στις οικονομικές υποχρεώσεις του υπαλλήλου απέναντι στο σωματείο και δεν τίθεται ως προϋπόθεση για τη δυνατότητα συμμετοχής του στην ίδρυση άλλου σωματείου, διότι το δικαίωμα αποχώρησης μπορεί να ασκηθεί και σιωπηρά, δεν επιτρέπεται δε σε καμιά περίπτωση να αποκλειστεί με αντίθετη διάταξη του καταστατικού, αφού μια τέτοια διάταξη θα ήταν άκυρη, ερχόμενη σε ευθεία αντίθεση προς τις πιο πάνω αναγκαστικού δικαίου και αυξημένης τυπικής ισχύος διατάξεις.

Αποβολή μέλους επιτρέπεται:

  • στις περιπτώσεις που προβλέπει  το καταστατικό 
  • αν  υπάρχει  σπουδαίος  λόγος και το αποφασίσει η γενική συνέλευση.
Διοίκηση Και Συνέλευση 

Η  διοίκηση  του  σωματείου, αποτελείται από μέλη του σωματείου. Η συνέλευση των μελών αποτελεί το ανώτατο όργανο του σωματείου και αποφασίζει για κάθε υπόθεσή του που δεν υπάγεται στην αρμοδιότητα άλλου οργάνου.  

Η συνέλευση, αν το καταστατικό δεν ορίζει διαφορετικά, ιδίως εκλέγει τα πρόσωπα της διοίκησης, αποφασίζει για την είσοδο ή την αποβολή μέλους, εγκρίνει τον ισολογισμό, αποφασίζει για τη μεταβολή του σκοπού του σωματείου, για την   τροποποίηση του καταστατικού και για τη διάλυση του σωματείου.

Η  συνέλευση  έχει την εποπτεία και τον έλεγχο των οργάνων της διοίκησης και έχει το δικαίωμα  οποτεδήποτε  να  τα  παύει,  χωρίς  να θίγεται το δικαίωμά τους να απαιτήσουν την αμοιβή που έχει συμφωνηθεί.

Για να αποφασιστεί η τροποποίηση του καταστατικού ή η  διάλυση  του  σωματείου  χρειάζεται  η παρουσία των μισών τουλάχιστον μελών και  πλειοψηφία των τριών τετάρτων των παρόντων. Για να μεταβληθεί ο σκοπός του σωματείου πρέπει να συναινέσουν  όλα τα μέλη. Οι απόντες συναινούν εγγράφως.

Απόφαση της συνέλευσης είναι άκυρη, αν αντιβαίνει στο  νόμο  ή  στο καταστατικό.   Την  ακυρότητα  κηρύσσει  το δικαστήριο ύστερα από αγωγή μέλους που  δεν  συναίνεσε  ή  οποιουδήποτε  άλλου  έχει  έννομο συμφέρον.  Η  αγωγή  αποκλείεται  μετά  την  πάροδο  έξι μηνών από την απόφαση της συνέλευσης.  Η απόφαση που κηρύσσει την  ακυρότητα  ισχύει έναντι όλων.

Διάλυση 

Το  σωματείο  διαλύεται:

  • οποτεδήποτε με απόφαση της συνέλευσης των μελών ή
  • στις περιπτώσεις που προβλέπει το καταστατικό ή
  • μόλις τα μέλη του μείνουν λιγότερα από δέκα.

Με απόφαση του πρωτοδικείου μπορεί να διαλυθεί το σωματείο, αν  το ζητήσει η  διοίκησή  του  ή  το  ένα  πέμπτο  των  μελών  του  ή  η εποπτεύουσα  αρχή: 

  1. αν, επειδή μειώθηκε ο αριθμός των μελών του ή από άλλα αίτια, είναι αδύνατο να αναδειχθεί διοίκηση ή γενικά να εξακολουθήσει να  λειτουργεί το σωματείο σύμφωνα με το καταστατικό
  2. αν ο σκοπός του σωματείου εκπληρώθηκε ή αν από τη μακρόχρονη  αδράνεια συνάγεται ότι ο σκοπός του έχει εγκαταλειφθεί
  3. αν το σωματείο επιδιώκει σκοπό διαφορετικό από εκείνον που καθορίζει το καταστατικό ή αν ο σκοπός ή η λειτουργία του σωματείου έχουν  καταστεί  παράνομοι  ή ανήθικοι ή αντίθετοι προς τη δημόσια τάξη.

 Η  περιουσία  σωματείου  που διαλύθηκε δεν διανέμεται ποτέ στα  μέλη του.

Η Αρχή Της Πολλαπλότητας Συλλόγων Και Σωματείων

Απόρροια του δικαιώματος του συνεταιρίζεσθαι είναι η αρχή της πολλαπλότητας των (μη κερδοσκοπικών) σωματείων, η οποία εκδηλώνεται με την δυνατότητα της ακώλυτης ίδρυσης και λειτουργίας, υπό την έννοια της παράλληλης λειτουργίας στον ίδιο τόπο και κατά τον ίδιο χρόνο περισσοτέρων σωματείων.

Η συνύπαρξη στον ίδιο τόπο δύο ή περισσοτέρων σωματείων, με τους ίδιους ή παρεμφερείς σκοπούς και επιδιώξεις, μπορεί να ελεγχθεί από το δικαστήριο, στις ακόλουθες μόνο περιπτώσεις: 

  1. όταν η λειτουργία του δεύτερου σωματείου παρεμποδίζει ή περιορίζει την τήρηση του δικαιώματος του συνεταιρίζεσθαι από τα μέλη του άλλου σωματείου.
  2. όταν η συνύπαρξη αυτή παρακωλύει την εύρυθμη λειτουργία τους και την επίτευξη των σκοπών τους σε βάρος των συμφερόντων των μελών τους και 
  3. αν το νέο σωματείο αντιποιείται την επωνυμία προϋφιστάμενου σωματείου (ΑΠ 1374/2005, ΑΠ 764/2005, ΜονΠρΠατρών 516/2020).

Η Διαδικασία Ίδρυσης Πρακτικά & Συνοπτικά

Α/ Κατάθεση, στο κατά τόπο αρμόδιο Ειρηνοδικείο, δικογράφου αίτησης, στο οποίο πρέπει να επισυνάπτονται: 
  1. Πρακτικό ίδρυσης (δηλαδή της Γενικής Συνέλευσης του σωματείου για την απόφαση της τροποποίησης του καταστατικού) με πρωτότυπες υπογραφές όλων των μελών (εις διπλούν).
  2. Πίνακας μελών προσωρινής Διοίκησης (εις διπλούν χωρίς υπογραφές).
  3. Καταστατικό με πρωτότυπες υπογραφές από όλα τα μέλη (εις τριπλούν) και μια φωτοτυπία αυτών.
  4. Τη Διάταξη που θα εκδώσει ο Ειρηνοδίκης.
Β/ Ο αρμόδιος ειρηνοδίκης εκδίδει διάταξη, με την οποία διατάσσεται η εγγραφή του συλλόγου ή του σωματείου στα βιβλία του αρμόδιου Πρωτοδικείου αφού γίνουν οι νόμιμες διατυπώσεις. 
Γ/ Η διάταξη αυτή επιδίδεται με δικαστικό επιμελητή στον αρμόδιο κατά τόπο Εισαγγελέα ή/και στην κατά τόπο αρμόδια Περιφέρεια (αν πρόκειται για αθλητικό σωματείο στη Διεύθυνση Αθλητισμού Περιφέρειας).

Επίσης, περίληψη της τροποποίησης του καταστατικού δημοσιεύεται στο Δελτίο Δικαστικών Δημοσιεύσεων και σε μία τοπική εφημερίδα ημερήσιας κυκλοφορίας.

Δ/ Έναρξη στην αρμόδια ΔΟΥ και απόδοση ΑΦΜ

Το Δικηγορικό μας Γραφείο, για περισσότερα από 15 χρόνια εξειδικεύεται στο Εταιρικό και Εμπορικό Δίκαιο. Επικοινωνήστε μαζί μας για σας καθοδηγήσουμε και να σας συμβουλεύσουμε σε κάθε θέμα σχετικά με την ίδρυση συλλόγων και σωματείων.