Με μια πρόσφατη Απόφασή του, το Δικαστήριο της ΕΕ (ΔΕΕ) ασχολήθηκε με το θέμα της ευθύνης των διαχειριστών διαδικτυακών πλατφορμών (πχ social media, metadata, πλατφόρμα διαμοιρασμού αρχείων κλπ), ειδικότερα ως προς τα θέματα της πνευματικής ιδιοκτησίας και του ηλεκτρονικού εμπορίου.
Οι υποθέσεις
Ο Frank Peterson, μουσικός παραγωγός, ενάγει την YouTube και τη νόμιμη εκπρόσωπό της Google ενώπιον των γερμανικών δικαστηρίων λόγω της ανάρτησης, στο YouTube, το 2008, φωνογραφημάτων επί των οποίων ισχυρίζεται ότι έχει διάφορα δικαιώματα. Η ανάρτηση αυτή πραγματοποιήθηκε από χρήστες της εν λόγω πλατφόρμας χωρίς την άδειά του. Πρόκειται για μουσικά έργα από τον δίσκο A Winter Symphony της καλλιτέχνιδος Sarah Brightman καθώς και για ιδιωτικές ηχογραφήσεις συναυλιών της περιοδείας της «Symphony Tour» (Υπόθεση C-682/18).
Επίσης, ο εκδοτικός οίκος Elsevier ενάγει την “Cyando” ενώπιον των γερμανικών δικαστηρίων λόγω της ανάρτησης, στην πλατφόρμα φιλοξενίας και ανταλλαγής αρχείων Uploaded, το 2013, διαφόρων έργων επί των οποίων η Elsevier έχει αποκλειστικά δικαιώματα. Η ανάρτηση αυτή πραγματοποιήθηκε από χρήστες της εν λόγω πλατφόρμας χωρίς την άδειά της. Πρόκειται για τα έργα Gray’s Anatomy for Students, Atlas of Human Anatomy και Campbell-Walsh Urology, στα οποία το κοινό είχε τη δυνατότητα πρόσβασης, στην πλατφόρμα Uploaded, μέσω των συλλογών ηλεκτρονικών συνδέσμων rehabgate.com, avaxhome.ws και bookarchive.ws (υπόθεση C-683/18).
Το Ανώτατο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο της Γερμανίας, το οποίο επιλήφθηκε των δύο παραπάνω διαφορών, υπέβαλε προδικαστικά ερωτήματα στο ΔΕΕ, με τα οποία ζητεί να διευκρινιστεί, μεταξύ άλλων:
- η ευθύνη των διαχειριστών διαδικτυακών πλατφορμών στην περίπτωση έργων προστατευόμενων από το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας, τα οποία αναρτώνται παρανόμως στις εν λόγω πλατφόρμες από τους χρήστες τους
- αν ο διαχειριστής διαδικτυακής πλατφόρμας μπορεί να τύχει της απαλλαγής από την ευθύνη που προβλέπει η οδηγία 2000/31 για το ηλεκτρονικό εμπόριο, για το προστατευόμενο περιεχόμενο που οι χρήστες παρουσιάζουν παρανόμως στο κοινό μέσω της πλατφόρμας του.
Η Απόφαση Του Δικαστηρίου
Το Δικαστήριο κρίνει, μεταξύ άλλων, ότι, στο παρόν στάδιο εξελίξεως του δικαίου της Ένωσης, οι διαχειριστές διαδικτυακών πλατφορμών δεν τελούν οι ίδιοι πράξη παρουσίασης στο κοινό του προστατευόμενου από το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας περιεχομένου που οι χρήστες των πλατφορμών αναρτούν παρανόμως στο διαδίκτυο, εκτός εάν οι διαχειριστές συμβάλλουν, κατά τρόπο που δεν περιορίζεται απλώς στη διάθεση των πλατφορμών, στην παροχή στο κοινό πρόσβασης στο περιεχόμενο αυτό, η οποία συνεπάγεται προσβολή του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας.
Περαιτέρω, το Δικαστήριο αποφαίνεται ότι οι εν λόγω διαχειριστές μπορούν να τύχουν απαλλαγής από την ευθύνη, κατά την έννοια της οδηγίας 2000/31, υπό την προϋπόθεση ότι δεν διαδραματίζουν ενεργό ρόλο ικανό να τους παράσχει γνώση ή έλεγχο του περιεχομένου που αναρτάται στην πλατφόρμα τους.
Ως Προς Το Ζήτημα Των Δικαιωμάτων Πνευματικής Ιδιοκτησίας
Το Δικαστήριο εξέτασε το ζήτημα αν ο διαχειριστής πλατφόρμας διαμοιρασμού βίντεο ή πλατφόρμας φιλοξενίας και ανταλλαγής αρχείων, στην οποία οι χρήστες μπορούν να θέτουν παρανόμως στη διάθεση του κοινού προστατευόμενο περιεχόμενο, τελεί ο ίδιος, υπό συνθήκες όπως οι επίμαχες στις κύριες δίκες, “πράξη παρουσίασης στο κοινό” του περιεχομένου αυτού, κατά την έννοια της οδηγίας 2001/29.
Καταρχάς, το Δικαστήριο υπενθυμίζει τους σκοπούς και τον ορισμό της έννοιας της «παρουσίασης στο κοινό» καθώς και τα συμπληρωματικά κριτήρια που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στο πλαίσιο της κατά περίπτωση εκτίμησης την οποία επιβάλλει η έννοια αυτή.
Ειδικότερα, το Δικαστήριο υπογραμμίζει, μεταξύ των κριτηρίων αυτών, ότι καθοριστική σημασία έχει ο ρόλος του διαχειριστή της πλατφόρμας και το αν η παρέμβασή του είναι ηθελημένη. Συγκεκριμένα, ο διαχειριστής τελεί «πράξη παρουσίασης» όταν παρεμβαίνει, έχοντας πλήρη επίγνωση των συνεπειών της συμπεριφοράς του, για να παρέχει στους πελάτες του πρόσβαση σε προστατευόμενο έργο, ιδίως μάλιστα όταν, χωρίς την παρέμβασή του αυτή, οι συγκεκριμένοι πελάτες δεν θα μπορούσαν καταρχήν να έχουν πρόσβαση στο μεταδιδόμενο έργο.
Στο πλαίσιο αυτό, το Δικαστήριο αποφαίνεται ότι ο διαχειριστής πλατφόρμας διαμοιρασμού βίντεο ή πλατφόρμας φιλοξενίας και ανταλλαγής αρχείων, στην οποία οι χρήστες μπορούν να θέτουν παρανόμως στη διάθεση του κοινού προστατευόμενο περιεχόμενο, δεν τελεί «πράξη παρουσίασης στο κοινό» του εν λόγω περιεχομένου, κατά την έννοια της οδηγίας 2001/29, εκτός εάν συμβάλλει, κατά τρόπο που δεν περιορίζεται απλώς στη διάθεση της πλατφόρμας, στην παροχή στο κοινό πρόσβασης σε προστατευόμενο περιεχόμενο η οποία συνεπάγεται προσβολή του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας.
Τέτοια περίπτωση συντρέχει, μεταξύ άλλων, όταν:
- ο διαχειριστής γνωρίζει συγκεκριμένα ότι είναι παρανόμως διαθέσιμο στην πλατφόρμα του προστατευόμενο περιεχόμενο και παραλείπει να το διαγράψει ή να καταστήσει ταχέως αδύνατη την πρόσβαση σε αυτό, ή
- όταν ο διαχειριστής, μολονότι γνωρίζει ή όφειλε να γνωρίζει ότι, γενικώς, τίθεται παρανόμως στη διάθεση του κοινού προστατευόμενο περιεχόμενο μέσω της πλατφόρμας του από τους χρήστες αυτής, δεν λαμβάνει τα κατάλληλα τεχνικά μέτρα που θα ήταν ευλόγως αναμενόμενο να ληφθούν από έναν ευρισκόμενο στη θέση του επιχειρηματία ο οποίος επιδεικνύει τη συνήθη επιμέλεια, για να αντιμετωπίσει με αξιόπιστο και αποτελεσματικό τρόπο τις προσβολές του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας στην πλατφόρμα αυτή, ή
- ακόμη όταν συμμετέχει στην επιλογή του προστατευόμενου περιεχομένου που παρουσιάζεται παρανόμως στο κοινό, παρέχει στην πλατφόρμα του εργαλεία τα οποία προορίζονται ειδικώς για την παράνομη ανταλλαγή του εν λόγω περιεχομένου ή ενθαρρύνει ηθελημένα την ανταλλαγή αυτή, σχετική δε ένδειξη μπορεί να αποτελεί το γεγονός ότι ο διαχειριστής έχει υιοθετήσει ένα οικονομικό μοντέλο που παροτρύνει τους χρήστες της πλατφόρμας του να παρουσιάζουν παρανόμως στο κοινό προστατευόμενο περιεχόμενο μέσω αυτής.
Ως Προς Το Ζήτημα Της Ευθύνης Για Ζητήματα Ηλεκτρονικού Εμπορίου
Το Δικαστήριο επίσης ασχολήθηκε με το ζήτημα, αν ο διαχειριστής διαδικτυακής πλατφόρμας μπορεί να τύχει της απαλλαγής από την ευθύνη που προβλέπει η οδηγία 2000/31 για το ηλεκτρονικό εμπόριο, για το προστατευόμενο περιεχόμενο που οι χρήστες παρουσιάζουν παρανόμως στο κοινό μέσω της πλατφόρμας του.
Στο πλαίσιο αυτό, το Δικαστήριο εξετάζει αν ο ρόλος τον οποίο διαδραματίζει ο διαχειριστής είναι ουδέτερος, δηλαδή αν η συμπεριφορά του είναι αμιγώς τεχνική, αυτόματη και παθητική, πράγμα που συνεπάγεται έλλειψη γνώσης ή ελέγχου του περιεχομένου που αποθηκεύει ή αν, αντιθέτως, ο εν λόγω διαχειριστής διαδραματίζει ενεργό ρόλο που θα του επέτρεπε να έχει γνώση ή έλεγχο του περιεχομένου αυτού.
Το Δικαστήριο αποφαίνεται συναφώς ότι ο διαχειριστής μπορεί να απαλλαγεί από την ευθύνη, υπό την προϋπόθεση ότι δεν διαδραματίζει ενεργό ρόλο ικανό να του παράσχει γνώση ή έλεγχο του περιεχομένου που αναρτάται στην πλατφόρμα του.
Το Δικαστήριο διευκρινίζει επ’ αυτού ότι, προκειμένου ο εν λόγω διαχειριστής να απωλέσει την προβλεπόμενη στην οδηγία αυτή δυνατότητα απαλλαγής από την ευθύνη, πρέπει να γνωρίζει τις συγκεκριμένες παράνομες πράξεις των χρηστών της πλατφόρμας του που αφορούν προστατευόμενο περιεχόμενο το οποίο έχει αναρτηθεί σ’ αυτή.
Το Δικηγορικό μας Γραφείο, για περισσότερα από 15 χρόνια εξειδικεύεται στο Εταιρικό και Εμπορικό Δίκαιο. Επικοινωνήστε μαζί μας για σας καθοδηγήσουμε και να σας συμβουλεύσουμε σε κάθε θέμα σχετικά με τα πνευματικά δικαιώματα και το ηλεκτρονικό εμπόριο.