Ορολογία:

Short Selling (ανοιχτές πωλήσεις) :  Η περίπτωση όπου κάποιος δανείζεται μια μετοχή, έναντι συμφωνημένου τόκου, για να την πωλήσει, προσδοκώντας την πτώση της τιμής της μετοχής, προκειμένου να την επαναγοράσει (σε χαμηλότερη τιμή) και να την επιστρέψει στον δανειστή. Η διαδικασία αυτή είναι νόμιμη.

Ανοιχτή θέση: Η κατάσταση κατά την οποία κάποιος έχει πωλήσει μετοχές που έχει δανειστεί.

Κλείσιμο θέσης: Η περίπτωση όπου κάποιος επαναγοράζει τις μετοχές που είχε δανειστεί και τις είχε πωλήσει, προκειμένου να τις επιστρέψει στον δανειστή.

Robinhood: Ηλεκτρονική Πλατφόρμα διαβίβασης εντολών αγοραπωλησίας μετοχών (δλδ Διαδικτυακή Χρηματιστηριακή Εταιρεία), η οποία δεν λαμβάνει προμήθεια από τα μέλη της, αλλά παρέχει τις υπηρεσίες της σε αυτά δωρεάν.

Reddit: Ηλεκτρονική πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης

Η Ιστορία

Πριν λίγες εβδομάδες στις Η.Π.Α. αρκετά κερδοσκοπικά κεφάλαια υψηλού ρίσκου (Hedge Funds), έκριναν ότι η μετοχή της εταιρείας ηλεκτρονικών παιχνιδιών GameStop, η οποία λόγω της πανδημίας ήταν σε πτώση, θα υποχωρήσει περαιτέρω. Πόνταραν, λοιπόν, μέσω ανοικτών πωλήσεων στην πτώση της μετοχής.

Ένα αρκετά μεγάλο πλήθος νεαρών μικροεπενδυτών, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν την ηλεκτρονική πλατφόρμα “RobinΗood”, αξιοποιώντας μια ειδική ομάδα στο Reddit (r/WallStreetBets), συννενοήθηκαν να ποντάρουν ενάντια στα Hedge Funds και να αγοράσουν μαζικά μετοχές της GameStop, τη στιγμή που οι Short Sellers κερδοσκόποι πωλούσαν.

Η απόφαση αυτή διαδικτυακά έγινε “viral”. Η σελίδα του Reddit, “έπεσε” από τις νέες εγγραφές, φτάνοντας τους 9 εκατομμύρια χρήστες, ενώ σε λίγες ώρες η μετοχή άρχισε να ανεβαίνει με φρενήρεις ρυθμούς.

Η μετοχή της Gamestop έφτασε από τα 19 δολάρια στα 325.  Η αύξηση της τιμής, παρακίνησε και εκατομμύρια άλλους κερδοσκόπους να κάνουν αγοραπωλησίες σε επίπεδα πλέον αστρονομικά. Σύμφωνα με το Bloomberg η μετοχή έκανε, μέσα σε μια εβδομάδα, συναλλαγές αξίας 100 δισ. δολαρίων, δηλαδή περισσότερες από όσες η Apple και η Amazon. Αποτέλεσμα ήταν τα Hedge Funds που “σόρταραν” και είχαν “ανοιχτές” θέσεις, να αναγκαστούν να τις “κλείσουν”, αγοράζοντας τη μετοχή πολύ ακριβότερα, καταγράφοντας τεράστιες ζημιές και την πιο ηχηρή ήττα της ιστορίας τους.

Παρότι, στον κόσμο του χρηματιστηριακού κεφαλαίου οι πληροφορίες δεν διαδίδονται σε τρίτους, έγινε γνωστό ότι μεγάλα κερδοσκοπικά Hedge Funds δέχτηκαν ισχυρά πλήγματα:

• Η Melvin Capital Management (αξίας 12,5 δισ. δολ.), κατέγραψε απώλειες 53%.
• Το Global Opportunities Fund της Marshall Wace, (αξίας 4,4 δισ. δολ.) κατέγραψε τις μεγαλύτερες απώλειες από το έτος 2009, που άρχισε τη λειτουργία του (7%).
• Η Citron Research δήλωσε ότι έχασε σχεδόν το 100% της short θέσης της επί της GameStop και ότι εφεξής θα εστιάζει αποκλειστικά στις long τοποθετήσεις.

Παρενέργειες

Κατά τη διάρκεια της παραπάνω “μάχης”, η χρηματιστηριακή αγορά ήρθε μπροστά στο εξής ενδεχόμενο:  

Αν οι μικροεπενδυτές μέσω του Reddit συνεννοούνταν ξαφνικά να πωλήσουν μαζικά και συγκροτημένα τις μετοχές που κατείχαν, η μετοχή θα υποχωρούσε απότομα και κατακόρυφα, κατακρημνιζόμενη, χωρίς να υπάρχουν αγοραστές. Σαν συνέπεια θα ήταν, όσοι είχαν αγοράσει ψηλά, να καταστραφούν ολοκληρωτικά συμπαρασύρωντας μαζί τους και τις χρηματιστηριακές εταιρείες (που τους είχαν δανείσει) και περαιτέρω τις συνεργαζόμενες τράπεζες, τις ασφαλιστικές εταιρείες κλπ.

Έτσι, ο φορέας για την εκκαθάριση των συναλλαγών, παρενέβη ζητώντας από τις χρηματιστηριακές εταιρείες να αυξήσουν μονομερώς τις εγγυήσεις και να περιορίσουν την έκθεση των πελατών τους, προστατεύοντάς τους.

Ταυτόχρονα, η εταιρεία, “RobinΗood” αμέσως μόλις αντιλήφθηκε ότι τα hedge funds άρχισαν να “γράφουν” μεγάλες ζημιές, περιόρισε τις δυνατότητες των μικροεπενδυτών της πλατφόρμας για συναλλαγές, δίνοντας παράθυρο ευκαιρίας στους κερδοσκόπους να πωλήσουν και να κλείσουν τις θέσεις τους.

Περαιτέρω όμως, αποδείχθηκε ότι η “RobinΗood” δεν ήταν αυτό που λέει το όνομά της. Δεν ήταν, τελικά, μια εταιρεία η οποία βοηθούσε τους οικονομικά ασθενέστερους μικροεπενδυτές, δίνοντάς τους, ανέξοδα, πρόσβαση στις χρηματιστηριακές αγορές. 

Αποκαλύφθηκε ότι η Robinhood, πωλούσε σε πραγματικό χρόνο πληροφορίες στα Hedge Funds, τα οποία γνώριζαν από πριν τις κινήσεις των μικροεπενδυτών, τους εκμεταλλεύονταν και κερδοσκοπούσαν εις βάρος τους.

Έτσι, επιβεβαιώθηκε η ρήση ότι “στον καπιταλισμό, αν κάτι είναι δωρεάν, το εμπόρευμα είσαι εσύ”. Ο Ρομπέν των Δασών ήταν, τελικά, πληροφοριοδότης του Σερίφη του Νότιγχαμ.

Οι μικροεπενδυτές, φυσικά, προσέφυγαν δικαστικά, ζητώντας αποζημιώσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων από την “RobinΗood” και την εταιρεία εκκαθάρισης χρηματιστηριακών συναλλαγών. Η δικαστική διαδικασία, βέβαια, προβλέπεται μακρά.

Ζητήματα που ανέκυψαν

Με βάση τα παραπάνω, ανέκυψαν δύο βασικά ζητήματα, τα οποία υπολανθάνουν αρκετά χρόνια:

Το πρώτο έχει να κάνει με τη νομιμότητα του short selling. Το βασικό επιχείρημα υπέρ της νομιμότητάς του, είναι ότι οι short sellers επιτελούν ένα “ζωτικής σημασίας” καθήκον, λόγω της λειτουργίας τους ως “καμπανάκι” προς τις ρυθμιστικές αρχές, προκειμένου αυτές να επικεντρώνουν τη προσοχή τους στις δραστηριότητες μιας εταιρείας.

Νομίζουμε ότι το παραπάνω επιχείρημα είναι όχι απλώς έωλο, αλλά και επικίνδυνο. Από πότε οι ελεγκτικοί μηχανισμοί έχουν ανάγκη τα κερδοσκοπικά κεφαλαια να “υποβοηθήσουν” το έργο τους;

Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου, με εναρμονισμένες πρακτικές Short Selling μεταξύ Hedge Funds, πόνταραν συγχρονισμένα στην πτώση μιας μετοχής πουλώντας μαζικά, με αποτέλεσμα η πτώση τελικά να είναι μια “αυτοεκπληρούμενη προφητεία”. Επομένως, τα  Hedge Funds (πρέπει να) είναι ελεγχόμενοι και όχι ελεγκτές. 

Εαν, αντίθετα, θεωρήσουμε ότι η “αγορά μπορεί να αυτορυθμίζεται”, τότε πρέπει οι αρμόδιες εποπτικές αρχές να καταργηθούν και η μόνη που θα παρεμβαίνει θα είναι η δικαστική εξουσια, όπου και όταν υπάρξει ανάγκη.

Το δεύτερο ζήτημα που αναδείχθηκε είναι η προστασία που τυγχάνουν, προνομιακά, κάποιες εταιρείες σε αντίθεση με κάποιες άλλες. Νομικά, δεν στοιχειοθετείται η ανάγκη να προστατευτεί μια Χρηματιστηριακή ή μια Τράπεζα ή Ασφαλιστική σε σχέση με ένα μεμονωμένο επενδυτή ή την εταιρεία του. 

Στις περιπτώσεις όπου κάποιες εταιρείες “είναι πιο ίσες σε σχέση με άλλες”, για να δικαιολογηθεί η ανισότητα γίνεται επίκληση του “δημοσίου συμφέροντος”. Ωστόσο το επιχείρημα του δημοσίου συμφέροντος υπερ τραπεζών, ασφαλιστικών κλπ, μόνο ως φύλλο συκής μπορεί να ειδωθεί, καθώς στην πραγματικότητα δεν το εξυπηρετεί. Έτσι οι παρεμβάσεις τόσο των ιδιωτών (“RobinΗood”) όσο και των επίσημων φορέων (εταιρεία για την εκκαθάριση συναλλαγών) υπέρ συγκεκριμένων συμφερόντων, είναι απροκάλυπτος και ευθύς αθέμιτος ανταγωνισμός.

Σημειολογία

Με αφορμή τα παραπάνω, έχει ήδη ανοίξει, για πρώτη φορά με τέτοια ένταση, η συζήτηση για το ρόλο των κερδοσκοπικων κεφαλαιων και της νομιμότητας του Short Selling. Είναι πιθανό αυτό να οδηγήσει στο να θεσπιστούν περιοριστικοί κανόνες στη δράση και τις μεθόδους των Hedge Funds. 

Ανεξάρτητα από την όποια εξέλιξη, όμως, οι ειδικοί περιμένουν μαζικές μετατοπίσεις των κερδοσκοπικών κεφαλαίων σε πιο “ορθόδοξες” μεθόδους και ανάπτυξη long θέσεων. Και το γεγονός ότι όλα ξεκίνησαν από την αποτυχημένη προσπάθεια κερδοσκοπίας, επί μιας μετοχής που φέρει το όνομα GameStop, αποδεικνύει ότι η ζωή έχει, αν μη τι άλλο, χιούμορ.