Νομοθεσία
Σύμφωνα με την διάταξη του άρθρου 62 Κ.Πολ.Δ «όποιος έχει την ικανότητα να είναι υποκείμενο δικαιωμάτων και υποχρεώσεων έχει και την ικανότητα να είναι διάδικος. Ενώσεις προσώπων που επιδιώκουν κάποιο σκοπό, χωρίς να είναι σωματεία, καθώς και εταιρείες που δεν έχουν νομική προσωπικότητα, μπορούν να είναι διάδικοι».
Περαιτέρω, κατά το άρθρο 64 παρ. 3 του ίδιου Κώδικα, οι πιο πάνω ενώσεις προσώπων και οι εταιρείες χωρίς νομική προσωπικότητα, παρίστανται στο δικαστήριο με τα πρόσωπα, στα οποία έχει ανατεθεί η διαχείριση των υποθέσεων τους.
Ερμηνεία
Από τις διατάξεις αυτές, συνδυαζόμενες και προς αυτήν του άρθρου 951 παρ. 1 εδ. β Κ.Πολ.Δ, η οποία ορίζει ότι, όταν πρόκειται για ένωση προσώπων του άρθρου 62 παρ. 2, η αναγκαστική εκτέλεση (για την ικανοποίηση χρηματικών απαιτήσεων), γίνεται στην κοινή περιουσία τους, προκύπτει ότι οι εταιρείες που δεν έχουν νομική προσωπικότητα, όπως είναι και οι ενώσεις νομικών ή και φυσικών προσώπων με πρόθεση εταιρικής συνεργασίας και ενέργεια εμπορικών πράξεων με εταιρικό σκοπό (πχ κοινοπραξίες), μολονότι δεν είναι αυτοτελείς φορείς δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, μπορούν, κατ’ εξαίρεση του κανόνα της πρώτης παραγράφου του άρθρου 62 Κ.Πολ.Δ, που υπαγορεύτηκε από την ανάγκη της δικονομικής διευκολύνσεως των συναλλασσομένων με την ένωση τρίτων, να είναι διάδικοι και να παρίστανται στο δικαστήριο με τα πρόσωπα που κατά το καταστατικό τις αντιπροσωπεύουν ή που διαχειρίζονται τις υποθέσεις τους.
Εφόσον δε απονεμήθηκε από το νομοθέτη στις εν λόγω εταιρείες και ενώσεις προσώπων η ικανότητα να είναι διάδικοι, είναι αυτονόητο ότι αυτές είναι και φορείς των κατ’ ιδίαν δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των μελών τους, και κατ επέκταση νομιμοποιούνται να ενάγουν και να ενάγονται ως προς τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις αυτών, χωρίς να είναι αναγκαία η αναγραφή στην αγωγή των ονομάτων των φυσικών προσώπων που απαρτίζουν τη σωματειακή ή την εταιρική ένωση αλλά αρκεί η μνεία της επωνυμία των ενώσεων αυτών (ΑΠ 595/2010).
Η άποψη ότι οι ανωτέρω ενώσεις και εταιρείες είναι μόνο υποκείμενα της διαδικασίας, ενώ υποκείμενα της έννομης σχέσεως της δίκης και της επίδικης έννομης σχέσεως είναι τα κατ’ ιδίαν μέλη αυτών, είναι αντίθετη προς το γράμμα και το πνεύμα των ανωτέρω διατάξεων, επιπλέον δε διασπά χωρίς λόγο την καθιερωμένη τυπική έννοια του διαδίκου και εισάγει την έννοια του υποκειμένου της διαδικασίας ως έννοιας διάφορης του υποκειμένου της έννομης σχέσεως της δίκης ενώ αυτά, εφόσον ως διαδικασία νοείται το σύνολο των διαδοχικών διαδικαστικών πράξεων δια των οποίων αρχίζει, εξελίσσεται και περατούται η έννομη, σχέση της δίκης, δεν μπορεί παρά να ταυτίζονται και, τέλος, καθιερώνει διάκριση μεταξύ κανόνων που ρυθμίζουν την έννομη σχέση της δίκης και κανόνων που ρυθμίζουν τη διαδικασία, η οποία, όμως, δεν απορρέει από καμία διάταξη του Κ.Πολ.Δ. (Ολ.ΑΠ 14/2007).
Αλλοδαπές Εταιρείες
Συμφωνά με τις διατάξεις αυτές, προκειμένου να κριθεί για παράδειγμα αν μία αλλοδαπή εταιρεία έχει την ικανότητα να είναι υποκείμενο δικαιωμάτων και υποχρεώσεων και την ικανότητα για λόγο αυτό, ως νομικό πρόσωπο να είναι διάδικος, σύμφωνα με το πρώτο εδάφιο της διάταξης που αναφέρθηκε, θα πρέπει να έχει την ικανότητα αυτή κατά τη διάταξη του ιδιωτικού δικαίου της χώρας στην οποία έχει την έδρα της και δη την πραγματική έδρα, όπου δηλαδή ασκείται η διοίκησή της, και όχι αυτήν που προβλέπεται στο καταστατικό της (ΟλΑΠ 2/2003).
Προκειμένου όμως να κριθεί αν η αλλοδαπή εταιρεία, μολονότι κατά το δίκαιο της έδρας της δεν έχει νομική προσωπικότητα, έχει την ικανότητα να είναι διάδικος, τότε, σύμφωνα με το δεύτερο εδάφιο της διάταξης του άρθρου 62 ΚΠολΔ, που εισάγει εξαίρεση από τον κανόνα του πρώτου εδαφίου της, δεν θα ερευνηθεί αν και κατά το δίκαιο της χώρας στην οποία έχει την έδρα της έχει τέτοια ικανότητα, αλλά εφόσον η δίκη διεξάγεται ενώπιον ελληνικού δικαστηρίου, η αλλοδαπή εταιρεία, ως ένωση προσώπων, έχει αυτή την ικανότητα ευθέως από τη διάταξη του δεύτερου εδαφίου της διάταξης αυτής, η οποία, εφαρμόζεται στην περίπτωση αυτή (ΑΠ 193 /2017).
Το Δικηγορικό μας Γραφείο, για περισσότερα από 15 χρόνια εξειδικεύεται στο Εταιρικό και Εμπορικό Δίκαιο. Επικοινωνήστε μαζί μας για σας καθοδηγήσουμε και να σας συμβουλεύσουμε σε κάθε θέμα σχετικά με την ίδρυση και λειτουργία ενώσεων χωρίς νομική προσωπικότητα.