Σύμφωνα με τον βασικό ορισμό του ΠΟΕ  ως ντάμπινγκ νοείται η πώληση ενός προϊόντος σε μια εξαγωγική αγορά σε τιμή χαμηλότερη από την κανονική αξία του, δηλαδή από τις τιμές πωλήσεως που ισχύουν στην εγχώρια αγορά του εξαγωγέα ή από το κόστος παραγωγής του με την προσθήκη εύλογου περιθωρίου κέρδους.

Οι δασμοί αντιντάμπινγκ είναι πρόσθετοι δασμοί που επιβάλλονται με σκοπό την άμυνα κατά των εισαγωγών που αποτελούν αντικείμενο ντάμπινγκ εκ μέρους τρίτων χωρών.

Κατηγορίες Ντάμπινγκ

Το ντάμπινγκ, σύμφωνα με τη θεωρία, διακρίνεται σε τρεις βασικές κατηγορίες ανάλογα με τη διάρκεια και τα κίνητρα του παραγωγού που την ασκεί 

Βραχυχρόνιο ή Διακεκομμένο Ντάμπινγκ

Το βραχυχρόνι μτάμπινγκ είναι η γνωστοποίηση του προϊόντος σε δεδομένη αγορά και επέκταση των πωλήσεών του σ’ αυτή ή διατήρηση εμπορικών δεσμών στη συγκεκριμένη αγορά. Θεωρείται το πιο ζημιογόνο, επειδή κυρίως μέσα από αυτή τη μορφή ντάμπινγκ υλοποιείται η “ληστρική πρόθεση” του εξαγωγέα. 

Στην περίπτωση αυτή η οικονομία της αγοράς πλήττεται γιατί, τίθενται εκτός αγοράς εγχώριοι παραγωγοί – ανταγωνιστές, ενώ οι καταναλωτές παρά τις πρόσκαιρες φθηνές τιμές που απολαμβάνουν, στη συνέχεια αντιμετωπίζουν τις μονοπωλιακές τιμές του εξαγωγέα. 

Όταν όμως το διακεκομμένο ντάμπινγκ δεν είναι ληστρικό (όπως είναι και η συνηθέστερη περίπτωση) αλλά ασκείται για την εξασφάλιση πρόσβασης από τον εξαγωγέα στην αγορά της χώρας εισαγωγής, τότε πλήττεται η οικονομία της χώρας εισαγωγής.

Παρατεταμένο ή Μακροχρόνιο Ντάμπινγκ 

Ως παρατεταμένο ντάμπινγκ νοείται η διάθεση μέρους του δυναμικού της παραγωγής μιας επιχείρησης στην εσωτερική αγορά και διάθεση της υπόλοιπης παραγωγής σε χαμηλότερες τιμές σε άλλη αγορά για λόγους οικονομιών κλίμακας. 

Οι επιπτώσεις του παρατεταμένου ντάμπινγκ στην οικονομία της χώρας εισαγωγής είναι όμοιες με αυτές που έχουν οι υπόλοιπες φθηνές εισαγωγές για τις οποίες δεν ασκείται ντάμπινγκ. Δηλαδή, δυσχεραίνουν τη θέση των εγχώριων παραγωγών και πιθανώς τους οδηγούν στο κλείσιμο των επιχειρήσεών τους με όλες τις συνακόλουθες αρνητικές συνέπειες (απώλεια θέσεων εργασίας, εξάρτηση από εισαγόμενα προϊόντα, ύφεση της εθνικής οικονομίας κ.τ.λ.). 

Η αντιμετώπισή τους όμως από την χώρα εισαγωγής διαφέρει ως εξής: εφόσον πρόκειται για εισαγωγές που δεν γίνονται με ντάμπινγκ, τότε τα μέτρα υποστήριξης είναι είτε η λήψη μέτρων διασφάλισης ή άλλων προστατευτικών μέτρων είτε η οικονομική ενίσχυση της πληττόμενης βιομηχανίας, έτσι ώστε να στραφεί σε άλλο κλάδο παραγωγής. Όταν όμως πρόκειται για προϊόντα που εισάγονται σε τιμές ντάμπινγκ, νομιμοποιείται η λήψη ειδικών μέτρων σε βάρος του αλλοδαπού εισαγωγέα (μέτρα αντιντάμπινγκ).  

Σύμφωνα με τη νομοθεσία της Ε.Ε. ως παρατεταμένο θεωρείται κατά κανόνα χρονικό διάστημα ενός έτους, ενώ σε καμία περίπτωση δεν αρκεί χρονικό διάστημα βραχύτερο του εξαμήνου· επίσης, για να γίνει δεκτό ότι πωλήσεις σε τιμές κάτω του κόστους ανά μονάδα έχουν πραγματοποιηθεί σε σημαντικές ποσότητες εντός του εν λόγω χρονικού διαστήματος, πρέπει να αποδεικνύεται ότι η μέση σταθμισμένη τιμή πώλησης είναι κατώτερη του μέσου σταθμισμένου κόστους ανά μονάδα ή ότι ο όγκος των πωλήσεων σε τιμές κάτω του κόστους ανά μονάδα αντιπροσωπεύει ποσοστό 20% τουλάχιστον των πωλήσεων που λαμβάνονται υπόψη για τον καθορισμό της κανονικής αξίας.

Σποραδικό Ντάμπινγκ 

Ως σποραδικό νοείται η πραγματοποίηση του ντάμπινγκ υπό την πίεση δυσμενών εμπορικών συνθηκών στην εγχώρια αγορά προκειμένου να πωληθεί απόθεμα ή να καλυφθεί μέρος των ζημιών λόγω μερικής διακοπής των ζημιών. 

Τα αποτελέσματα του σποραδικού ντάμπινγκ είναι γενικά ελάσσονος σημασίας. Οδηγεί σε φθηνές εισαγωγές για μικρό διάστημα που ελάχιστα επηρεάζει την εγχώρια παραγωγή, ενώ επιτρέπει στους καταναλωτές να επωφεληθούν πρόσκαιρα απ’ αυτές.

Ορολογία

“Δασμός αντιντάμπινγκ” είναι δυνατό να επιβάλλεται σε κάθε προϊόν που αποτελεί αντικείμενο ντάμπινγκ, όταν η θέση του σε ελεύθερη κυκλοφορία στη χώρα εισαγωγής προκαλεί ζημία. Ένα προϊόν θεωρείται ότι αποτελεί αντικείμενο ντάμπινγκ όταν η τιμή εξαγωγής του είναι χαμηλότερη από μια συγκρίσιμη τιμή του ομοειδούς προϊόντος, όπως έχει καθοριστεί για τη χώρα εξαγωγής κατά τις συνήθεις εμπορικές πράξεις.

Ως “χώρα εξαγωγής” θεωρείται κατά κανόνα η χώρα καταγωγής. Εντούτοις, χώρα εξαγωγής ενδέχεται να είναι κάποια ενδιάμεση χώρα, εκτός από τις περιπτώσεις κατά τις οποίες, επί παραδείγματι, τα εκάστοτε προϊόντα απλώς διαμετακομίζονται μέσω της χώρας αυτής ή δεν παράγονται σε αυτήν ή δεν υφίσταται γι’ αυτά κάποια συγκρίσιμη τιμή στην εν λόγω χώρα.

Ως «ομοειδές προϊόν» νοείται ένα πανομοιότυπο προϊόν, δηλαδή όμοιο από κάθε άποψη με το εξεταζόμενο προϊόν ή, ελλείψει τούτου, ένα άλλο προϊόν το οποίο, αν και όχι όμοιο από κάθε άποψη, έχει χαρακτηριστικά που παρουσιάζουν σημαντική ομοιότητα προς εκείνα του υπό εξέταση προϊόντος.

Η “κανονική αξία” βασίζεται καταρχήν στις πληρωθείσες ή πληρωτέες τιμές, κατά τις συνήθεις εμπορικές πράξεις, από ανεξάρτητους πελάτες στη χώρα εξαγωγής. Ωστόσο, στην περίπτωση που ο εξαγωγέας στη χώρα εξαγωγής δεν παράγει ή δεν πωλεί το ομοειδές προϊόν, η κανονική αξία είναι δυνατό να καθορίζεται με βάση τις τιμές που εφαρμόζουν άλλοι πωλητές ή παραγωγοί.

Το “κόστος” υπολογίζεται καταρχήν με βάση τα στοιχεία που τηρεί το μέρος σε σχέση με το οποίο διεξάγεται έρευνα, υπό την προϋπόθεση ότι τα στοιχεία αυτά ανταποκρίνονται στις γενικώς παραδεδεγμένες αρχές της λογιστικής που ισχύουν στην οικεία χώρα και ότι αποδεικνύεται πως τα στοιχεία αντανακλούν σε ικανοποιητικό βαθμό τις δαπάνες που συνδέονται με την παραγωγή και πώληση του υπό εξέταση προϊόντος.

Ως “τιμή εξαγωγής” θεωρείται η πράγματι πληρωθείσα ή πληρωτέα τιμή του προϊόντος κατά την πώλησή του προς εξαγωγή από τη χώρα εξαγωγής στην Ένωση.

Ως “ζημία” νοείται η σημαντική ζημία που προκαλείται στην ενωσιακή βιομηχανία, τον κίνδυνο πρόκλησης σημαντικής ζημίας στην ενωσιακή βιομηχανία ή την αισθητή καθυστέρηση της δημιουργίας μιας τέτοιας βιομηχανίας. Ο προσδιορισμός της ζημίας γίνεται με βάση θετικά αποδεικτικά στοιχεία και προϋποθέτει αντικειμενική εξέταση:

• του όγκου των εισαγωγών που αποτελούν αντικείμενο ντάμπινγκ και της επίδρασής τους στις τιμές των ομοειδών προϊόντων στην αγορά της Ένωσης· και
• των συνεπειών των εισαγωγών αυτών για την ενωσιακή βιομηχανία.

Ως “ενωσιακή βιομηχανία” νοείται το σύνολο των ενωσιακών παραγωγών ομοειδών προϊόντων ή εκείνους εξ αυτών των οποίων αθροιστικά η παραγωγή αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο μέρος της συνολικής ενωσιακής παραγωγής των εν λόγω προϊόντων.

Νομοθεσία

Η συμφωνία για την εφαρμογή του άρθρου VI της Γενικής Συμφωνίας Δασμών και Εμπορίου του 1994 (“συμφωνία αντιντάμπινγκ του 1994”) του ΠΟΕ περιέχει λεπτομερείς κανόνες, οι οποίοι αφορούν, ιδίως, τον υπολογισμό του ντάμπινγκ, τις διαδικασίες έναρξης και διεξαγωγής της έρευνας, συμπεριλαμβανομένης της διαπίστωσης και αξιολόγησης των πραγματικών περιστατικών, την επιβολή προσωρινών μέτρων, την επιβολή και είσπραξη δασμών αντιντάμπινγκ, τη διάρκεια ισχύος και την επανεξέταση των μέτρων αντιντάμπινγκ, καθώς και τη διάθεση στο κοινό στοιχείων σχετικών με έρευνες αντιντάμπινγκ.

Η Συμφωνία Αντιντάμπινγκ του ΠΟΕ θέτει τους θεμελιώδεις κανόνες που πρέπει να εκπληρούνται με σκοπό να επιβάλλεται ένα μέτρο αντιντάμπινγκ, όπως επίσης και λεπτομερείς διαδικαστικές απαιτήσεις δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στην περιγραφή της πορείας των ερευνών αντιντάμπινγκ αλλά και την επιβολή και αποκατάσταση των μέτρων αντιντάμπινγκ.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το βασικό νομοθέτημα για το ντάμπινγκ και το αντιντάμπινγκ είναι ο Κανονισμός (ΕΕ) 2016/1036 της 8ης Ιουνίου 2016 “για την άμυνα κατά των εισαγωγών που αποτελούν αντικείμενο ντάμπινγκ εκ μέρους χωρών μη μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης”

Η νομοθεσία της Ε.Ε.

Προκειμένου να διασφαλιστεί η ενδεδειγμένη και διαφανής εφαρμογή των κανόνων αντιντάμπινγκ, το κείμενο της συμφωνίας αντιντάμπινγκ του 1994, αποτυπώνεται και στην ενωσιακή νομοθεσία, στα πλαίσια του παραπάνω κανονισμού.

Οι ειδικότερες ρυθμίσεις του Κανονισμού 2016/1036 προβλέπουν επιγραμματικά:

• Τη θέσπιση σαφών και λεπτομερών κανόνων σχετικά με τον υπολογισμό της κανονικής αξίας. Ειδικότερα, ο υπολογισμός βασίζεται σε αντιπροσωπευτικές πωλήσεις στο πλαίσιο συνήθων εμπορικών πράξεων στη χώρα εξαγωγής. Δίνονται διευκρινίσεις σχετικά με το πότε τα μέρη θεωρούνται συνδεδεμένα όσον αφορά τον καθορισμό του ντάμπινγκ. 
• Όταν ο καθορισμός της κανονικής αξίας αφορά χώρες χωρίς οικονομία της αγοράς (πχ Κίνα), καθιερώνονται κανόνες για την επιλογή της κατάλληλης τρίτης χώρας με οικονομία της αγοράς που πρόκειται να χρησιμοποιηθεί για τον σκοπό αυτό.
• Καθορίζεται η τιμή εξαγωγής και απαριθμούνται οι προσαρμογές που πρέπει να γίνονται σε περιπτώσεις κατά τις οποίες κρίνεται αναγκαίο να ανασκευασθεί η τιμή αυτή με βάση την πρώτη τιμή στην ελεύθερη αγορά.
• Για να εξασφαλιστεί η δίκαιη σύγκριση μεταξύ της τιμής εξαγωγής και της κανονικής αξίας, απαριθμούνται οι παράγοντες που ενδέχεται να επηρεάζουν τις τιμές και τη συγκρισιμότητα των τιμών, και θεσπίζονται ειδικοί κανόνες σχετικά με τον χρόνο και τον τρόπο πραγματοποίησης των προσαρμογών, να επισημανθεί δε ότι πρέπει να αποφεύγεται η επανάληψη προσαρμογών. 
• Καθιερώνονται ρυθμίσεις σχετικά με τους παράγοντες που είναι δυνατό να χρησιμεύσουν για τη διαπίστωση του κατά πόσον οι εισαγωγές που αποτελούν αντικείμενο ντάμπινγκ έχουν προξενήσει “σημαντική ζημία” ή υπάρχει ο κίνδυνος να προξενήσουν σημαντική ζημία. 
• Προσδιορίζεται η έννοια του όρου “ενωσιακή βιομηχανία” και προβλέπεται ότι τα μέρη που συνδέονται με εξαγωγείς είναι δυνατό να εξαιρούνται από αυτήν τη βιομηχανία, καθώς επίσης προσδιορίζεται η έννοια του όρου “συνδεόμενος”. Προβλέπεται η δυνατότητα λήψης μέτρων αντιντάμπινγκ για λογαριασμό των παραγωγών μιας περιφέρειας της Ένωσης και θεσπίζονται κατευθυντήριες ρυθμίσεις σχετικά με τον ορισμό της εν λόγω περιφέρειας.
• Καθορίζεται ποιοι δύνανται να υποβάλλουν καταγγελία αντιντάμπινγκ, ο απαιτούμενος βαθμός υποστήριξης της καταγγελίας από την ενωσιακή βιομηχανία, καθώς και τα στοιχεία που αυτή η καταγγελία πρέπει να περιέχει σχετικά με το ντάμπινγκ, τη ζημία και την αιτιώδη συνάφεια. 
• Καθιερώνονται οι κανόνες και οι διαδικασίες που πρέπει να ακολουθούνται κατά τη διάρκεια της έρευνας, και ειδικότερα ορίζονται οι κανόνες σύμφωνα με τους οποίους οι ενδιαφερόμενοι οφείλουν να αναγγέλλονται, να εκθέτουν τις απόψεις τους και να παρέχουν πληροφορίες εντός των τασσομένων προθεσμιών προκειμένου οι εν λόγω απόψεις και πληροφορίες να λαμβάνονται υπόψη. Προβλέπεται η συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών και της Επιτροπής για τη συγκέντρωση των πληροφοριών.
• Καθορίζονται οι προϋποθέσεις για την επιβολή προσωρινών δασμών περιλαμβανομένης της προϋποθέσεως ότι η επιβολή προσωρινών δασμών δεν επιτρέπεται πριν από την πάροδο 60 ημερών από την κίνηση της σχετικής διαδικασίας, ούτε μετά την πάροδο εννέα μηνών από αυτήν. Για διοικητικούς λόγους, προβλέπεται ότι αυτοί οι δασμοί είναι δυνατό να επιβάλλονται σε όλες τις περιπτώσεις από την Επιτροπή είτε απευθείας για διάστημα εννέα μηνών είτε σε δύο στάδια διάρκειας έξι και τριών μηνών.
• Καθορίζονται οι διαδικασίες αποδοχής υποχρεώσεων, με τις οποίες εξαλείφεται το ντάμπινγκ και η ζημία, αντί της επιβολής προσωρινών ή οριστικών δασμών. Επίσης προσδιορίζονται οι συνέπειες της μη τήρησης ή της ανάκλησης μιας ανάληψης υποχρέωσης, και προβλέπεται ότι είναι δυνατή η επιβολή προσωρινών δασμών σε περιπτώσεις που υπάρχουν υπόνοιες για μη τήρηση ή όταν απαιτείται περαιτέρω έρευνα για τη συμπλήρωση των πορισμάτων.
• Προβλέπεται ότι η περάτωση των υποθέσεων, ανεξαρτήτως του αν λαμβάνονται ή όχι οριστικά μέτρα, θα πρέπει να γίνεται κατά κανόνα εντός 12 μηνών και σε κάθε περίπτωση όχι μετά την παρέλευση 15 μηνών από την έναρξη της έρευνας.
• Οι έρευνες ή οι διαδικασίες πρέπει να περατούνται όταν το ντάμπινγκ είναι ασήμαντο ή όταν η ζημία είναι αμελητέα και καθορίζονται οι καταστάσεις αυτές. 
• Προβλέπεται η δυνατότητα αναδρομικής είσπραξης προσωρινών δασμών αν κρίνεται ενδεδειγμένο και καθορίζονται οι συνθήκες που μπορούν να αποτελέσουν το έναυσμα για την αναδρομική εφαρμογή δασμών, προκειμένου να αποτραπεί η υπονόμευση της αποτελεσματικότητας των οριστικών μέτρων που σχεδιάζεται να εφαρμοστούν. 
• Προβλέπεται ότι τα μέτρα παύουν να ισχύουν μετά την πάροδο πενταετίας, εκτός αν διαπιστωθεί, από την επανεξέτασή τους, ότι είναι σκόπιμη η διατήρησή τους σε ισχύ. Σε περιπτώσεις κατά τις οποίες έχουν υποβληθεί επαρκή αποδεικτικά στοιχεία σχετικά με τη μεταβολή των συνθηκών, διενεργείται επανεξέταση ή έρευνα, προκειμένου να διαπιστωθεί κατά πόσον επιβάλλεται η επιστροφή δασμών αντιντάμπινγκ. 
• Προβλέπεται ρητά η δυνατότητα επανεκτίμησης των τιμών εξαγωγής και των περιθωρίων ντάμπινγκ σε περιπτώσεις κατά τις οποίες ο δασμός απορροφάται από τον εξαγωγέα μέσω συμψηφιστικού διακανονισμού, ενώ τα επιβληθέντα μέτρα δεν αντανακλώνται στις τιμές των προϊόντων που υπόκεινται στα μέτρα αυτά στην Ένωση.
• Προβλέπονται διατάξεις για την αντιμετώπιση ορισμένων πρακτικών, όπως είναι η απλή συναρμολόγηση στην Ένωση ή σε τρίτη χώρα, με τις οποίες επιδιώκεται πρωτίστως η καταστρατήγηση μέτρων αντιντάμπινγκ. Διευκρινίζονται οι πρακτικές οι οποίες αποτελούν καταστρατήγηση των μέτρων που εφαρμόζονται. 
• Επιτρέπεται η αναστολή μέτρων αντιντάμπινγκ σε περίπτωση πρόσκαιρης μεταβολής των συνθηκών στην αγορά, η οποία αίρει προσωρινά τη σκοπιμότητα της συνέχισης επιβολής των εκάστοτε μέτρων.
• Προβλέπεται ότι, για να διασφαλιστεί η προσήκουσα επιβολή των μέτρων, τα κράτη μέλη παρακολουθούν και υποβάλλουν στην Επιτροπή στοιχεία σχετικά με το εισαγωγικό εμπόριο προϊόντων που υπόκεινται σε έρευνα ή σε μέτρα, καθώς και σχετικά με τα ποσά των δασμών που εισπράττονται κατ’ εφαρμογή του παρόντος κανονισμού.
• Προβλέπεται η δυνατότητα δειγματοληψιών σε υποθέσεις με μεγάλο αριθμό συναλλασσομένων ή συναλλαγών, ούτως ώστε να είναι δυνατή η έγκαιρη ολοκλήρωση των ερευνών.
• Προβλέπεται  ότι, όταν τα μέρη δεν συνεργάζονται κατά τρόπο ικανοποιητικό, είναι δυνατό να χρησιμοποιηθούν άλλα στοιχεία προς εξαγωγή συμπερασμάτων και ότι τα στοιχεία αυτά ενδέχεται να είναι λιγότερο ευνοϊκά για τα μέρη από εκείνα που θα υπήρχαν αν είχαν συνεργαστεί.
• Προβλέπεται ο τρόπος μεταχείρισης των πληροφοριών εμπιστευτικού χαρακτήρα, ούτως ώστε να μη διαρρέουν επιχειρηματικά μυστικά.
• Καθιερώνεται διοικητικό σύστημα που προβλέπει τη δυνατότητα προβολής επιχειρημάτων σχετικά με το κατά πόσον ένα μέτρο είναι προς το συμφέρον της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένου του συμφέροντος των καταναλωτών, όπως επίσης καθορίζονται, αφενός, οι προθεσμίες εντός των οποίων πρέπει να υποβάλλονται τα σχετικά στοιχεία και, αφετέρου, τα δικαιώματα ενημέρωσης των ενδιαφερόμενων μερών. 
• Τέλος, προβλέπεται συμβουλευτική διαδικασία η οποία θα χρησιμοποιείται για την έγκριση προσωρινών μέτρων. 

Το Δικηγορικό μας Γραφείο, για περισσότερα από 15 χρόνια εξειδικεύεται στο Εταιρικό και Εμπορικό Δίκαιο. Επικοινωνήστε μαζί μας για σας καθοδηγήσουμε και να σας συμβουλεύσουμε σε κάθε θέμα σχετικά με το  ντάμπινγκ και τους δασμούς αντιντάμπινγκ.