Το Συμβούλιο της Επικρατείας συνεχίζοντας την πολιτική αυστηρού ελέγχου της φορολογικής Διοίκησης, που είχε ξεκινήσει με την αριθμό 1738/2017 Απόφαση της Ολομέλειας και τις μεταγενέστερες επιμέρους αποφάσεις, θέτει πλέον εκτός των νομίμων ορίων την πάγια πρακτική της Διοίκησης σε σχέση με τα Φορολογικά Πιστοποιητικά.

Με την Απόφαση 320/2020 το Συμβούλιο της Επικρατείας κρίνει ακυρώσιμους τους φορολογικούς ελέγχους της Διοίκησης για τις χρήσεις 2011-2013, που διενεργήθηκαν σε Α.Ε., Ε.Π.Ε. και σε υποκαταστήματα αλλοδαπών επιχειρήσεων, εφόσον οι ελεγχόμενες εταιρείες είχαν λάβει από ιδιώτες ελεγκτές φορολογικά πιστοποιητικά χωρίς τη διατύπωση επιφυλάξεων και είχε παρέλθει χρονικό διάστημα 18 μηνών, το οποίο η ίδια η Διοίκηση είχε ορίσει ως χρόνο περαίωσης. Ταυτόχρονα, ακυρώσιμα είναι τα πρόστιμα, τέλη, προσαυξήσεις κλπ που είχαν επιβληθεί στις παραπάνω εταιρείες.

Σύμφωνα με το Σκεπτικό του ΣτΕ (Β Τμήμα):

• Η καταστολή της φοροδιαφυγής και ιδίως της ιδιαιτέρως σοβαρής, από απόψεως συνθηκών τέλεσης ή/και ποσού, μέσω της διαπίστωσης των οικείων παραβάσεων και της επιβολής των αντίστοιχων διαφυγόντων φόρων, καθώς και των προβλεπόμενων στο νόμο διοικητικών κυρώσεων, συνιστά, κατά το Σύνταγμα (άρθρα 4 παρ. 5, 26 και 106 παρ. 1 και 2), επιτακτικό σκοπό δημοσίου συμφέροντος και βασικό έργο της φορολογικής Διοίκησης.
• Στο πλαίσιο της διοικητικής διαδικασίας φορολογικών ελέγχων δεν αποκλείεται από τη διάταξη του άρθρου 26 παρ. 2 του Συντάγματος η ανάθεση καθηκόντων συλλογής, επεξεργασίας και εκτίμησης σχετικών στοιχείων σε ιδιώτες, τα οποία διαθέτουν αποδεδειγμένα τα αναγκαία προς τούτο προσόντα και την κατάλληλη εξειδίκευση και εμπειρογνωμοσύνη όπως μπορούν να θεωρηθούν ότι είναι οι νόμιμοι ελεγκτές και τα ελεγκτικά γραφεία που έχουν εγγραφεί στο μητρώο του ν. 3693/2008.
• Η άσκηση από ιδιώτες τέτοιου έργου, προκειμένου να είναι συμβατή με το Σύνταγμα, πρέπει να τελεί υπό τον έλεγχο της φορολογικής Διοίκησης. Τούτο σημαίνει, μεταξύ άλλων, ότι, κατά την έννοια των προαναφερόμενων συνταγματικών διατάξεων: 
  1. ο “φορολογικός έλεγχος” εκ μέρους ιδιωτών ελεγκτών δεν μπορεί να προβλέπεται ή/και να λειτουργεί ως νόμιμο υποκατάστατο του ελέγχου της φορολογικής Διοίκησης, 
  2. βεβαίωση από ιδιώτη ελεγκτή ότι δεν προέκυψαν παραβάσεις της φορολογικής νομοθεσίας μπορεί να ληφθεί νομίμως υπόψη από τη φορολογική Διοίκηση ως κριτήριο επιλογής των υποθέσεων προς έλεγχο από αυτήν, εντός του οριζόμενου στον νόμο χρόνου παραγραφής,
  3. πρέπει να προβλέπεται δυνατότητα (επαν)ελέγχου από τη φορολογική Διοίκηση, ο οποίος να ασκείται με ορισμένη διαδικασία και εντός ευλόγου χρόνου από την ως άνω βεβαίωση, μετά, δε, την άπρακτη παρέλευση του χρόνου αυτού δεν αποκλείεται να θεωρείται ότι έχει ολοκληρωθεί ο έλεγχος από τη φορολογική Διοίκηση και ότι η υπόθεση έχει περαιωθεί, εφόσον οι όροι διενέργειας του (επαν)ελέγχου δεν αναιρούν τον χαρακτήρα του φορολογικού ελέγχου ως βασικού έργου της φορολογικής Διοίκησης, 
  4. με τον τρόπο αυτό δεν μεταβάλλεται η προθεσμία της οριζόμενης από τον νόμο γενικώς ισχύουσας παραγραφής, αφού, με στόχο, πέραν της ταχείας εκκαθάρισης των φορολογικών υποχρεώσεων των υποκείμενων στις οικείες ρυθμίσεις υποχρέων, μεταξύ άλλων, και την εξοικονόμηση ανθρώπινου και τεχνικού δυναμικού του ελεγκτικού μηχανισμού της φορολογικής Διοίκησης, προς εξασφάλιση της περισσότερο ορθολογικής και αποτελεσματικής λειτουργίας του, προσδιορίζεται κατά χρόνο και κατ’ είδος η έκταση του φορολογικού ελέγχου, μετά την ολοκλήρωση του οποίου μπορεί να προβλέπεται ότι επέρχεται περαίωση (των φορολογικών υποθέσεων των) χρήσεων υπό τις οριζόμενες στον νόμο προϋποθέσεις.

• Με τον Ν. 3693/2008 ορίζεται ότι ο υποχρεωτικός έλεγχος των οικονομικών καταστάσεων ανωνύμων εταιρειών διενεργείται από “νόμιμους ελεγκτές” ή “ελεγκτικά γραφεία”, που έχουν λάβει σχετική επαγγελματική άδεια και έχουν εγγραφεί στο τηρούμενο δημόσιο μητρώο ελεγκτών.
• Στην παράγραφο 5 του άρθρου 82 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (Κ.Φ.Ε.) ορίζεται ότι: “Νόμιμοι ελεγκτές και ελεγκτικά γραφεία, που είναι εγγεγραμμένοι στο δημόσιο μητρώο και διενεργούν υποχρεωτικούς ελέγχους σε ανώνυμες εταιρείες, εταιρείες περιορισμένης ευθύνης, καθώς και σε υποκαταστήματα αλλοδαπών επιχειρήσεων, υποχρεούνται στην έκδοση ετήσιου πιστοποιητικού”
• Με την Α.Υ.Ο. ΠΟΛ.1159/2011 ορίστηκε ότι, για τις χρήσεις 2011, 2012 και 2013, οι έλεγχοι της φορολογικής αρχής διενεργούνται και ολοκληρώνονται εντός 18 μηνών από την ημερομηνία υποβολής του φορολογικού πιστοποιητικού. Συνακόλουθα, προβλέφθηκε ότι, εφόσον μέσα σε 18 μήνες από την έκδοση έκθεσης φορολογικής συμμόρφωσης χωρίς επιφύλαξη δεν εντοπίζονται φορολογικές παραβάσεις, θεωρείται περαιωμένη η συγκεκριμένη χρήση και δεν καταλείπεται, κατ’ αρχήν, δυνατότητα άλλου ελέγχου.
• Με τις ρυθμίσεις της ανωτέρω Α.Υ.Ο. ΠΟΛ. δεν τροποποιήθηκε ο εφαρμοζόμενος στην επίδικη χρήση κανόνας περί πενταετούς παραγραφής της εξουσίας του Δημοσίου για έκδοση, κατόπιν ελέγχου, πράξης επιβολής/διορθωτικού προσδιορισμού φόρου εισοδήματος αλλά προσδιορίσθηκε κατά χρόνο και κατ’ είδος η έκταση του φορολογικού ελέγχου και καθιερώθηκε περίπτωση περαίωσης των φορολογικών υποθέσεων χρήσεων, όπως η επίδικη, υπό τις προϋποθέσεις :
  1. της ύπαρξης έκθεσης φορολογικής συμμόρφωσης χωρίς επιφυλάξεις, 
  2. της παρόδου της οριζόμενης από τον νόμο προθεσμίας των 18 μηνών από την υποβολή της εν λόγω έκθεσης στη βάση δεδομένων της Γ.Γ.Π.Σ., χωρίς εντοπισμό φορολογικών παραβάσεων από τους ελέγχους της φορολογικής αρχής, 
  3. της απουσίας στοιχείων ή ενδείξεων για τις οριζόμενες από τον νόμο σοβαρές παραβάσεις. 

Επομένως, με βάση τα παραπάνω το ΣτΕ έκρινε ότι:

• Στην περίπτωση που από τους Νόμιμους Ελεγκτές και τα ελεγκτικά γραφεία εκδοθεί Έκθεση Φορολογικής Συμμόρφωσης χωρίς επιφύλαξη, τότε σε δεκαπέντε (15) ημέρες από την υποβολή της Έκθεσης Φορολογικής Συμμόρφωσης στο Υπουργείο Οικονομικών, αποστέλλεται στην ελεγχόμενη εταιρεία επιστολή στην οποία αναφέρεται το γεγονός ότι, σύμφωνα με τον έλεγχο των Νόμιμων Ελεγκτών, δεν προέκυψαν παραβάσεις της φορολογικής νομοθεσίας από την πλευρά της εταιρείας. Επιπλέον, ότι αυτό γίνεται καταρχήν δεκτό από το Υπουργείο Οικονομικών και ότι οι φορολογικές εγγραφές θα οριστικοποιηθούν μετά την ολοκλήρωση των δειγματοληπτικών ελέγχων που θα διενεργηθούν από το Υπουργείο Οικονομικών.
• Σε δεκαοκτώ (18) μήνες από την έκδοση Έκθεσης Φορολογικής Συμμόρφωσης με σύμφωνη γνώμη και με την προϋπόθεση ότι δεν έχουν εντοπιστεί φορολογικές παραβάσεις από τους ελέγχους του Υπουργείου Οικονομικών που προβλέπονται στο άρθρο 5 της παρούσας, θεωρείται περαιωμένος ο έλεγχος της συγκεκριμένης εταιρικής χρήσης και δυνατότητα άλλου ελέγχου υπάρχει μόνο στην περίπτωση ενδείξεων για σημαντικές παραβάσεις. 

Στην παραπάνω απόφαση του ΣτΕ, μειοψήφησε ένας από τους επτά δικαστές, σύμφωνα με τη γνώμη του οποίου, βεβαίωση από ιδιώτη ελεγκτή δεν μπορεί να συνεπάγεται περαίωση/ολοκλήρωση του φορολογικού ελέγχου πριν από τη λήξη του νόμιμου χρόνου παραγραφής, δηλαδή την 5ετία, δίχως τη διενέργεια ελέγχου από τη φορολογική Διοίκηση. Τούτο διότι η διάρκεια και η λήξη του χρόνου παραγραφής δεν μπορεί να εξαρτάται από ελεγκτικές ενέργειες ιδιώτη κατ’ απόκλιση της γενικώς ισχύουσας προθεσμίας παραγραφής 

Το Δικηγορικό μας Γραφείο, για περισσότερα από 15 χρόνια εξειδικεύεται στο Εταιρικό και Εμπορικό Δίκαιο. Επικοινωνήστε μαζί μας για σας καθοδηγήσουμε και να σας συμβουλεύσουμε σε κάθε θέμα σχετικά με τις τους φορολογικούς ελέγχους.