Drag Along Right

Drag Along Right («Δικαίωμα Συμπαράσυρσης» ή «Δικαίωμα Συμμεταβίβασης»), είναι ένας συμβατικός όρος που επιτρέπει στον πλειοψηφούντα μέτοχο, ή σε μια ομάδα πλειοψηφούντων μετόχων, να εξαναγκάσει τους μειοψηφούντες μετόχους να πωλήσουν τις μετοχές τους σε τρίτο αγοραστή, υπό τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις με αυτές που συμφωνήθηκαν για την πώληση των μετοχών της πλειοψηφίας.

Δηλαδή, η πλειοψηφία «συμπαρασύρει» τη μειοψηφία στην πώληση.

Ουσιαστικά, η ρήτρα αυτή διασφαλίζει ότι, εάν οι πλειοψηφούντες μέτοχοι συμφωνήσουν με κάποιο αγοραστή για το σύνολο της εταιρείας ή για ένα σημαντικό ποσοστό των μετοχών τους, η πώληση δεν μπορεί να εμποδιστεί από τη μη συνεργασία των μειοψηφούντων μετόχων.

Περαιτέρω, ο κύριος σκοπός του δικαιώματος Drag Along είναι η διευκόλυνση της πώλησης ολόκληρης της εταιρείας. Τούτο διότι, σε πολλές περιπτώσεις, ένας ενδιαφερόμενος αγοραστής επιθυμεί να αποκτήσει το 100% των μετοχών μιας εταιρείας για να αποκτήσει πλήρη έλεγχο και να αποφύγει τυχόν προβλήματα από τη διατήρηση μειοψηφούντων μετόχων. 

Χωρίς μια τέτοια ρήτρα, ένας ή περισσότεροι μειοψηφούντες μέτοχοι θα μπορούσαν να αρνηθούν την πώληση των μετοχών τους, εμποδίζοντας έτσι την ολοκλήρωση της συναλλαγής. Το δικαίωμα Drag Along διασφαλίζει ότι η πλειοψηφία μπορεί να επιτύχει μια καθαρή έξοδο (clean exit) και να μεγιστοποιήσει την αξία της εταιρείας κατά την πώληση.

Τέλος το δικαίωμα αυτό είναι ιδιαίτερα συχνό σε συμφωνίες επενδύσεων κεφαλαίων επιχειρηματικών συμμετοχών (venture capital) και ιδιωτικών κεφαλαίων (private equity), όπου οι επενδυτές επιδιώκουν μια στρατηγική έξοδο από την επένδυσή τους.

Πλεονεκτήματα & Μειονεκτήματα του Δικαιώματος Drag Along

Πλεονεκτήματα

• Διευκόλυνση Πώλησης: Καθιστά την εταιρεία πιο ελκυστική για πιθανούς αγοραστές, καθώς διασφαλίζει την απόκτηση του συνόλου των μετοχών.
• Προστασία Πλειοψηφίας: Προστατεύει τα συμφέροντα των πλειοψηφούντων μετόχων, επιτρέποντάς τους να ρευστοποιήσουν την επένδυσή τους χωρίς εμπόδια από τη μειοψηφία.
• Αποφυγή Διενέξεων Και Αδιεξόδων: Αποτρέπει καταστάσεις όπου η μειοψηφία θα μπορούσε να εκβιάσει την πλειοψηφία, αρνούμενη την πώληση ή ζητώντας δυσανάλογα ανταλλάγματα.

Μειονεκτήματα 

• Περιορισμός Αυτονομίας Μειοψηφίας: Οι μειοψηφούντες μέτοχοι ενδέχεται να αναγκαστούν να πωλήσουν τις μετοχές τους ενάντια στη θέλησή τους, ακόμη και αν πιστεύουν ότι η πώληση δεν είναι προς το συμφέρον τους ή ότι η εταιρεία έχει μεγαλύτερες προοπτικές ανάπτυξης.
• Πιθανή Απώλεια Ευκαιριών: Η αναγκαστική πώληση μπορεί να στερήσει από τους μειοψηφούντες μετόχους τη δυνατότητα να επωφεληθούν από μελλοντική αύξηση της αξίας της εταιρείας.

Tag Along Right

Tag Along Right («Δικαίωμα Προσκολλήσεως»), είναι ένας συμβατικός όρος που παρέχει στους μειοψηφούντες μετόχους το δικαίωμα (όχι την υποχρέωση) να συμμετάσχουν στην πώληση των μετοχών που πραγματοποιεί ένας πλειοψηφών μέτοχος, ή μια ομάδα μετόχων, σε τρίτο αγοραστή.

Έτσι, εν ο πλειοψηφών μέτοχος αποφασίσει να πωλήσει τις μετοχές του, οι μειοψηφούντες μέτοχοι μπορούν να «προσκολληθούν» στην πώληση και να ζητήσουν από τον αγοραστή να αποκτήσει και τις δικές τους μετοχές υπό τους ίδιους όρους.

Περαιτέρω, ο βασικός σκοπός του δικαιώματος Tag Along είναι να διασφαλίσει ότι οι μειοψηφούντες μέτοχοι δεν  βρεθούν «εγκλωβισμένοι» στην εταιρεία με νέο πλειοψηφικό μέτοχο, ο οποίος μπορεί να είναι ανεπιθύμητος ή να έχει διαφορετικά συμφέροντα, ούτε ότι θα χάσουν την ευκαιρία να πωλήσουν τις μετοχές τους σε μια συμφέρουσα τιμή, την οποία πέτυχε ο πλειοψηφών μέτοχος. 

Επομένως, με αυτό τον τρόπο, το δικαίωμα προσκολλήσεως προάγει την ισότητα στην αντιμετώπιση των μετόχων κατά τη μεταβίβαση μετοχών και παρέχει ρευστότητα στη μειοψηφία.

Πλεονεκτήματα & Μειονεκτήματα του Δικαιώματος Tag Along

Πλεονεκτήματα 

• Προστασία Μειοψηφίας: Διασφαλίζει την ισότιμη μεταχείριση των μειοψηφούντων μετόχων σε περίπτωση πώλησης της εταιρείας.
• Ευκαιρία Εξόδου: Παρέχει στους μειοψηφούντες μετόχους την ευκαιρία να ρευστοποιήσουν την επένδυσή τους υπό τους ίδιους όρους με την πλειοψηφία.
• Ενίσχυση Εμπιστοσύνης: Συμβάλλει στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης μεταξύ των μετόχων και μπορεί να διευκολύνει την προσέλκυση επενδύσεων, καθώς οι μειοψηφούντες επενδυτές αισθάνονται προστατευμένοι.

Μειονεκτήματα

• Πιθανή Δυσχέρεια Πώλησης: Η ύπαρξη του δικαιώματος Tag Along μπορεί να περιπλέξει τη διαδικασία πώλησης για τους πλειοψηφούντες μετόχους, καθώς ο αγοραστής ενδέχεται να χρειαστεί να διαπραγματευτεί με περισσότερους μετόχους.
• Αποτροπή Αγοραστών: Σε ορισμένες περιπτώσεις, ένας αγοραστής που επιθυμεί να αποκτήσει μόνο την πλειοψηφία ενδέχεται να αποτραπεί από την υποχρέωση να αγοράσει και τις μετοχές της μειοψηφίας.

Βασικές Διαφορές Drag Along και Tag Along Right

Τόσο το δικαίωμα Drag Along, όσο και το δικαίωμα Tag Along, παρότι αφορούν τη μεταβίβαση μετοχών και την έξοδο των μετόχων, εξυπηρετούν διαφορετικούς σκοπούς και προστατεύουν διαφορετικά συμφέροντα.

Η κύρια διάκριση έγκειται στο ποιος ασκεί το δικαίωμα και ποιος προστατεύεται:

Χαρακτηριστικό	Δικαίωμα Drag Along	Δικαίωμα Tag Along
Προστατευόμενο Μέρος	Πλειοψηφούντες Μέτοχοι	Μειοψηφούντες Μέτοχοι
Ποιος Ασκεί το Δικαίωμα	Πλειοψηφούντες Μέτοχοι	Μειοψηφούντες Μέτοχοι
Σκοπός	Διευκόλυνση πώλησης του συνόλου της εταιρείας	Διασφάλιση ισότιμης εξόδου της μειοψηφίας
Αποτέλεσμα	Αναγκαστική πώληση μετοχών μειοψηφίας	Δυνατότητα συμμετοχής μειοψηφίας στην πώληση

Ωστόσο, παρά τις διαφορές τους, τα δύο δικαιώματα είναι συχνά αλληλοσυμπληρούμενα και περιλαμβάνονται από κοινού στις συμφωνίες μετόχων ή στο καταστατικό. 

Τούτο διότι η συνύπαρξή τους δημιουργεί ένα ισορροπημένο πλαίσιο που προστατεύει τόσο την δυνατότητα της πλειοψηφίας να ρευστοποιήσει την επένδυσή της, όσο και το δικαίωμα της μειοψηφίας σε μια δίκαιη και ισότιμη έξοδο.

Νομικό Πλαίσιο και Πρακτική Εφαρμογή

Επί ανωνύμων Εταιρειών

Σύμφωνα με την δεύτερη παράγραφο του άρθρου 43 του Ν. 4548/2018:

«Το καταστατικό μπορεί να ορίσει και άλλες μορφές περιορισμών στη μεταβίβαση των μετοχών, όπως ιδίως:

(…)

γ) τον όρο ότι, προκειμένου να εγκριθεί η μεταβίβαση μετοχών σε τρίτο, ο τρίτος θα δεσμευθεί να αποκτήσει μετοχές και άλλων μετόχων, που θα προσφερθούν με τους ίδιους όρους με τους οποίους εγκρίνεται η μεταβίβαση ή και διαφορετικούς όρους, κατά τις διατάξεις του καταστατικού, ή

δ) τον όρο ότι, σε περίπτωση μεταβίβασης μετοχών από μέτοχο σε τρίτο, οι λοιποί μέτοχοι θα υποχρεούνται να μεταβιβάσουν και αυτοί στον τρίτο ποσοστό αντίστοιχο μετοχών, σύμφωνα με τις διατάξεις του καταστατικού».

Επομένως, τα δικαιώματα Drag Along και Tag Along προβλέπονται ρητά και μπορούν να αποτελέσουν τόσο καταστατικά άρθρα ανωνύμων εταιρειών, όσο και όρους εξωεταιρικών συμφωνιών μετόχων (Shareholders’ Agreements – SHA).

Επί Λοιπών Εταιρειών

Παρότι δεν υπάρχουν αντίστοιχες ρητές προβλέψεις για τις λοιπές μορφές εταιρειών, ωστόσο, η νομική βάση των παραπάνω δικαιωμάτων εδράζεται στην αρχή της συμβατικής ελευθερίας και την αυτονομία της ιδιωτικής βούλησης, όπως αυτές κατοχυρώνονται στο άρθρο 361 του ΑΚ.

Αυτό σημαίνει ότι οι μέτοχοι μπορούν ελεύθερα να συμφωνήσουν σε τέτοιες ρήτρες μέσω εξωεταιρικών συμφωνιών μετόχων (Shareholders’ Agreements – SHA) ή και να τις ενσωματώσουν στο καταστατικό της εταιρείας, εφόσον δεν παραβιάζουν αναγκαστικού δικαίου διατάξεις ή διατάξεις δημόσιας τάξης.

Επί Startup

Η πρακτική εφαρμογή των δικαιωμάτων Drag Along & Tag Along εφαρμόζεται ιδιαίτερα σε Startups και Νεοφυείς Επιχειρήσεις, όπου οι ιδρυτές και οι επενδυτές (angel investors, venture capitals, private equity κλπ) επιδιώκουν να διασφαλίσουν σαφείς όρους εξόδου και να προστατεύσουν τις επενδύσεις τους.

Εξάλλου, οι επενδυτές επιχειρηματικών κεφαλαίων και τα επενδυτικά κεφάλαια συνήθως επιμένουν στην ενσωμάτωση αυτών των δικαιωμάτων στις επενδυτικές τους συμφωνίες, καθώς αυτά τους διασφαλίζουν:

• Ρευστότητα, εφόσον το δικαίωμα προσκολλήσεως εξασφαλίζει ότι οι επενδυτές θα έχουν τη δυνατότητα να εξέλθουν από την επένδυση όταν οι ιδρυτές ή άλλοι μειοψηφικοί μέτοχοι αποφασίσουν να πωλήσουν.
• Έλεγχο Εξόδου, καθώς το δικαίωμα συμπαράσυρσης επιτρέπει στους επενδυτές να προωθήσουν στρατηγικές εξόδου που θεωρούν επωφελείς, ακόμη και αν ορισμένοι μέτοχοι μειοψηφίας διαφωνούν.

Σημαντικά Σημεία Διαπραγμάτευσης

Κατά τη διαδικασία σύνταξης καταστατικού ή συμφωνίας SHA, όπου περιλαμβάνονται τα δικαιώματα Tag Along και Drag Along, πρέπει να έχουν προσυμφωνηθεί, μεταξύ άλλων, τα παρακάτω:

Δικαίωμα Drag Along

Προϋποθέσεις Ενεργοποίησης

Συνήθως απαιτείται 75% των μετοχών για να ενεργοποιηθεί το δικαίωμα, αλλά μπορεί να διαφέρει ανάλογα με τη διαπραγμάτευση.

Επίσης, η μειοψηφία πρέπει να λαμβάνει την ίδια τιμή και όρους με την πλειοψηφία.

Απαίτηση Ειδοποίησης

Η μειοψηφία πρέπει να ενημερώνεται εγκαίρως για την πώληση, ώστε να προετοιμαστεί.

Τυχόν Εξαιρέσεις

Κάποιες συμφωνίες μπορεί να εξαιρούν συγκεκριμένες συναλλαγές (π.χ. μεταβίβαση σε συγγενείς).

Δικαίωμα Tag Along

Πεδίο Εφαρμογής

Ορισμένες συμφωνίες επιτρέπουν την προσκόλληση μόνο όταν η πλειοψηφία πωλεί όλες τις μετοχές της, ενώ άλλες ισχύουν και για μερικές πωλήσεις.

Χρονικό Πλαίσιο Άσκησης του Δικαιώματος

Η μειοψηφία μπορεί να ασκήσει το δικαίωμά της εντός συγκεκριμένης προθεσμίας (π.χ. 30 ημέρες).

Μηχανισμός Εκτέλεσης

Ορισμένες συμφωνίες απαιτούν από τον αγοραστή να αγοράσει επιπλέον μετοχές (π.χ. 30% του αρχικού προσφερθέντος ποσού), ενώ άλλες μειώνουν αναλογικά τις μετοχές του πλειοψηφικού «πακέτου»

 Το Δικηγορικό μας Γραφείο, για περισσότερα από 15 χρόνια εξειδικεύεται στο Εταιρικό και Εμπορικό Δίκαιο. Επικοινωνήστε μαζί μας για σας καθοδηγήσουμε και να σας συμβουλεύσουμε σε κάθε θέμα σχετικά με τα δικαιώματα Drag Along και Tag Along.