Η προσωρινή διαταγή αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της διαδικασίας των ασφαλιστικών μέτρων με ευρύτατη εφαρμογή στη δικαστηριακή πρακτική. Η ύπαρξή της υλοποιεί την επιταγή των άρθρων 20 § 1 του Συντάγματος και 6 § 1 ΕΣΔΑ για το έγκαιρο και αποτελεσματικό χαρακτήρα που επιβάλλεται να χαρακτηρίζει την έννομη προστασία.
Νομοθεσία
Σύμφωνα με το άρθρο 691 Α του ΚΠολΔ:
- Αν το δικαστήριο κρίνει ότι υπάρχει ανάγκη, έχει το δικαίωμα, μόλις κατατεθεί η αίτηση και ώσπου να εκδοθεί η απόφασή του, να εκδώσει και αυτεπαγγέλτως προσωρινή διαταγή, που καταχωρίζεται κάτω από την αίτηση ή στα πρακτικά, σχετικά με τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν έως την έκδοση της απόφασής του για την εξασφάλιση ή τη διατήρηση του δικαιώματος ή τη ρύθμιση της κατάστασης.
- Για την έκδοση προσωρινής διαταγής καλείται με οποιονδήποτε τρόπο ο καθ’ ου η αίτηση, αν ο δικαστής κρίνει αναγκαία την εμφάνισή του. Αν γίνει δεκτό το αίτημα για έκδοση προσωρινής διαταγής, η σχετική αίτηση ασφαλιστικών μέτρων προσδιορίζεται για συζήτηση μέσα σε τριάντα (30) ημέρες. Αν η συζήτηση της αίτησης αναβληθεί, παύει αυτοδικαίως η ισχύς της προσωρινής διαταγής, εκτός αν αυτή παραταθεί από το δικαστήριο που δικάζει την αίτηση. Σε κάθε περίπτωση ο καθ’ ου η αίτηση διατηρεί το δικαίωμα να ζητήσει την ανάκληση της προσωρινής διαταγής.
- Η αίτηση ασφαλιστικών μέτρων επί της οποίας εκδόθηκε προσωρινή διαταγή που έχει ως αντικείμενο την απαγόρευση μεταβολής της πραγματικής ή νομικής κατάστασης ακινήτου ή πλοίου ή αεροσκάφους επιδίδεται στην αρμόδια αρχή και εγγράφεται στο αντίστοιχο βιβλίο, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 713 και 714, οι οποίες εφαρμόζονται αναλόγως
Έννοια & Νομική Φύση
Σύμφωνα με την κρατούσα άποψη, η προσωρινή διαταγή είναι διαταγή και όχι δικαστική απόφαση, που λαμβάνεται μετά από αίτηση και καλύπτει το έλλειμμα προσωρινής προστασίας πριν την έκδοση της απόφασης ασφαλιστικών μέτρων (ΟλΑΠ 4/2004, ΑΠ 20/2015 κλπ).
Τούτο διότι δεν περιέχει αυθεντική διάγνωση της έννομης σχέσης που ρυθμίζει, στερείται των στοιχείων της δικαστικής απόφασης, που ανάγονται από το νόμο σε προϋποθέσεις του κύρους αυτής, και επίσης δεν υποβάλλεται σε δημοσίευση, η οποία αποτελεί, προϋπόθεση του υπαρκτού της δικαστικής απόφασης.
Ωστόσο, σύμφωνα με την ΑΠ 1736/2017 η προσωρινή διαταγή είναι και αυτή δικαστική απόφαση “αφού περιέχει συγκεκριμένη δικαστική επιταγή, που εκδίδεται από το αρμόδιο δικαιοδοτικό όργανο, κατόπιν συνοπτικής διαδικασίας και διαγνώσεως των λόγων που την δικαιολογούν και εκτελείται κατά την προβλεπόμενη ειδική διαδικασία, λόγω της φύσεώς της”.
Περαιτέρω, η προσωρινή διαταγή είναι σύντομη, δεν περιέχει αιτιολογία, ούτε δημοσιεύεται στο ακροατήριο του δικαστηρίου. Επίσης, δεσμεύει τα όργανα της εκτέλεσης στα οποία γνωστοποιήθηκε, ακόμη και αν στη συγκεκριμένη περίπτωση δε συνέτρεχαν οι κατ’ ιδίαν νόμιμοι όροι για την έκδοση του σημειώματος, τη συνδρομή των οποίων δεν επιτρέπεται να ελέγχουν τα όργανα της εκτελέσεως.
Προϋποθέσεις
Ο νομοθέτης δεν εξειδικεύει τις προϋποθέσεις χορήγησης προσωρινής διαταγής. Από τη φύση της, όμως, η προσωρινή διαταγή ως μέσο πρόληψης του κινδύνου να καταστεί η εκτέλεση της απόφασης ασφαλιστικών μέτρων άνευ αντικειμένου, για να χορηγηθεί θα πρέπει:
- να συντρέχουν περιστάσεις κινδύνου ή και επείγουσας περίπτωσης,
- να έχει κατατεθεί αίτηση ασφαλιστικών μέτρων,
- να κινδυνεύει η προσωρινή προστασία, δλδ η απόφαση των ασφαλιστικών μέτρων να είναι άνευ αντικειμένου εφόσον δεν χορηγηθεί η προσωρινή διαταγή,
- να αναφέρονται οι παραπάνω περιστάσεις στο δικόγραφο,
- να πιθανολογείται έστω η ευδοκίμηση της κύριας αίτησης.
Αρμόδιο για την έκδοση της προσωρινής διαταγής είναι το δικαστήριο στο οποίο εκκρεμεί η αίτηση ασφαλιστικών μέτρων, ακόμη και αν αυτό είναι τελικά αναρμόδιο.
Η δυνατότητα αίτησης έκδοσης προσωρινής διαταγής διαρκεί από την κατάθεση της αίτησης ασφαλιστικών μέτρων και μέχρι την έκδοση απόφασης επ’ αυτών.
Το αίτημα χορήγησης προσωρινής διαταγής μπορεί να διατυπωθεί με:
- σώρευση στο δικόγραφο της κύριας αίτησης ασφαλιστικών μέτρων,
- αυτοτελή αίτηση απευθυνόμενη στο δικαστήριο,
- σωρευόμενη σε προφορικά ασκηθείσα ανταίτηση κατά τη συζήτηση της προσωρινής διαταγής ή κατά τη συζήτηση της κύριας αίτησης στο δικαστήριο των ασφαλιστικών μέτρων,
Συζήτηση Και Διάρκεια Ισχύος
Ο νόμος δεν περιλαμβάνει ειδικές διατάξεις για την συζήτηση της προσωρινής διαταγής ή για την εφαρμοστέα αποδεικτική διαδικασία, ενώ ο δικαστής δεν είναι υποχρεωμένος να στηρίξει την κρίση του κατ’ ανάγκη σε αποδεικτικά μέσα.
Επομένως, ο δικαστής μπορεί να λάβει υπόψη του και αποδεικτικά μέσα, ατελή ή μη πληρούντα τους όρους του νόμου. Εξάλλου, μπορεί να λάβει υπόψη του έγγραφα συνταγέντα σε αλλοδαπή γλώσσα ακόμα και χωρίς μετάφραση, όπως επίσης και πράγματα γνωστά στο δικαστήριο ή ιδιωτικές -του δικαστή- γνώσεις.
Η εξέταση μαρτύρων, διαδίκου ή και η αυτοψία δεν αποκλείονται εφόσον κριθεί αναγκαίο. Αντίθετα αποκλείεται η διενέργεια πραγματογνωμοσύνης.,
Η προσωρινή διαταγή, συνήθως παρέχεται με τον χρονικό περιορισμό ότι ισχύει μέχρι τη συζήτηση και υπό τον όρο διεξαγωγής αυτής. Στην περίπτωση αυτή επιβάλλεται κατά τη συζήτηση της αίτησης ασφαλιστικών μέτρων να υποβληθεί αίτημα διατήρησης της προσωρινής διαταγής. Αν παραλειφθεί, η χορηγηθείσα προσωρινή διαταγή παύει να ισχύει.
Παραδείγματα Προσωρινών Διαταγών Σε Εμπορικό Και Εταιρικό Δίκαιο
Από την πλούσια νομολογία προσωρινών διαταγών στα πλαίσια του εμπορικού και εταιρικού δικαίου, ξεχωρίζουν οι παρακάτω:
- Χορήγηση Προσωρινής Διαταγής περί απαγόρευσης νομικής και πραγματικής μεταβολής της κινητής και ακίνητης περιουσία Εταιρίας.
- Χορήγηση Προσωρινής Διαταγής περί απαγόρευσης νομικής και πραγματικής μεταβολής της περιουσίας ομορρύθμου εταίρου για οφειλές της Ομόρρυθμης Εταιρείας.
- Χορήγηση Προσωρινής Διαταγής περί απαγόρευσης νομικής και πραγματικής μεταβολής της περιουσίας ετερορρύθμου εταίρου για οφειλές της Ετερόρρυθμης Εταιρείας, λόγω αδικοπραξίας του ετερόρρυθμου ετέρου.
- Απόρριψη αιτήματος χορήγησης Προσωρινής Διαταγής περί απαγόρευσης νομικής και πραγματικής μεταβολής της περιουσίας Εταιρείας, διότι μόνη η επίκληση της πιθανότητας επιδείνωσης της περιουσιακής κατάστασης της Εταιρείας χωρίς αναφορά σε συγκεκριμένα γεγονότα που να δηλώνουν τον επικείμενο κίνδυνο αποξένωσης από συγκεκριμένα περιουσιακά στοιχεία δεν είναι αρκετή.
- Χορήγηση Προσωρινής Διαταγής για τον διορισμό προσωρινής διοίκησης Ανώνυμης Εταιρείας κατόπιν αιτήματος πιστωτή.
- Χορήγηση Προσωρινής Διαταγής για τον διορισμό προσωρινής διοίκησης Ανώνυμης Εταιρείας κατόπιν αιτήματος μετόχου.
- Χορήγηση Προσωρινής Διαταγής για την αναστολή απόφασης Γενικής Συνέλευσης κατόπιν αιτήματος μετόχου.
- Χορήγηση Προσωρινής Διαταγής για την αντικατάσταση εκκαθαριστή.
- Χορήγηση Προσωρινής Διαταγής για την είσοδο στις εγκαταστάσεις και τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές Εταιρείας με σκοπό την καταγραφή και εξαγωγή λογισμικού (κώδικα), ο οποίος προσβάλονταν ως αντεγραμμένος.
- Χορήγηση Προσωρινής Διαταγής για θέση Εταιρείας σε καθεστώς προσωρινής προστασίας από τους πιστωτές δυνάμει των διατάξεων του πτωχευτικού κώδικα.
- Χορήγηση Προσωρινής Διαταγής για την αναστολή Προστίμων και καταλογιστικών πράξεων ΔΟΥ στα πλαίσια φορολογικού ελέγχου.
- Χορήγηση Προσωρινής Διαταγής για την αναστολή αναγκαστικών μέτρων ΕΦΚΑ.
- Χορήγηση Προσωρινής Διαταγής για τη μη αποσφράγιση οικονομικών προσφορών δημόσιου διαγωνισμού και αναστολή της προόδου της διαδικασίας αυτού.
Το Δικηγορικό μας Γραφείο, για περισσότερα από 15 χρόνια εξειδικεύεται στο Εταιρικό και Εμπορικό Δίκαιο. Επικοινωνήστε μαζί μας για σας καθοδηγήσουμε και να σας συμβουλεύσουμε σε κάθε θέμα σχετικά με την προσωρινή διαταγή.