Ψηφίστηκε πρόσφατα ο Κανονισμός 2022/1925 του ευρωπαϊκού συμβουλίου και κοινοβουλίου της 14ης Σεπτεμβρίου 2022, σχετικά με τις “διεκδικήσιμες και δίκαιες αγορές στον ψηφιακό τομέα” (και σχεδόν ταυτόχρονα με τον Κανονισμό σχετικά με την ενιαία αγορά ψηφιακών υπηρεσιών).
Ο ανωτέρω Κανονισμός τροποποιεί την DMA (Πράξη για ψηφιακές αγορές) της οποίας οι κανόνες ισχύουν από την 2α Μαΐου 2023 και έχουν ενσωματωθεί πρόσφατα στην ελληνική νομοθεσία.
Με τον Κανονισμό αυτό, γίνεται προσπάθεια “να εξασφαλίσει διεκδικήσιμο και δίκαιο ψηφιακό τομέα εν γένει και διεκδικήσιμες και δίκαιες βασικές υπηρεσίες πλατφόρμας ειδικότερα, με στόχο την προώθηση της καινοτομίας, της υψηλής ποιότητας των ψηφιακών προϊόντων και υπηρεσιών, δίκαιων και ανταγωνιστικών τιμών, καθώς και υψηλής ποιότητας και περισσότερων επιλογών για τους τελικούς χρήστες στον ψηφιακό τομέα”.
Το Σκεπτικό Της ΕΕ
Οι ψηφιακές υπηρεσίες εν γένει και οι επιγραμμικές πλατφόρμες ειδικότερα διαδραματίζουν ολοένα και πιο σημαντικό ρόλο στην οικονομία, ιδίως στην εσωτερική αγορά, καθώς παρέχουν τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις να φθάνουν στους χρήστες σε ολόκληρη την Ένωση, διευκολύνουν το διασυνοριακό εμπόριο και παρέχουν εντελώς νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες σε μεγάλο αριθμό εταιρειών στην Ένωση προς όφελος των καταναλωτών εντός της Ένωσης.
Παράλληλα, εξ αυτών των ψηφιακών υπηρεσιών, οι βασικές υπηρεσίες πλατφόρμας παρουσιάζουν διάφορα χαρακτηριστικά τα οποία μπορούν να εκμεταλλευτούν οι επιχειρήσεις που τις παρέχουν. Ένα παράδειγμα από αυτά τα χαρακτηριστικά των βασικών υπηρεσιών πλατφόρμας είναι οι εξαιρετικά μεγάλες οικονομίες κλίμακας, οι οποίες συχνά οφείλονται στο σχεδόν μηδενικό οριακό κόστος της προσθήκης επαγγελματιών χρηστών ή τελικών χρηστών.
Άλλα τέτοια χαρακτηριστικά των βασικών υπηρεσιών πλατφόρμας είναι τα πολύ ισχυρά αποτελέσματα δικτύου, η ικανότητα σύνδεσης πολλών επαγγελματιών χρηστών με πολλούς τελικούς χρήστες χάρη στον πολύπλευρο χαρακτήρα αυτών των υπηρεσιών, ο σημαντικός βαθμός εξάρτησης τόσο των επαγγελματιών χρηστών όσο και των τελικών χρηστών, τα φαινόμενα εγκλωβισμού (lock-in effects), η έλλειψη χρήσης πολλαπλών πλατφορμών (έλλειψη multi-homing) για τον ίδιο σκοπό από τους τελικούς χρήστες, η κάθετη ολοκλήρωση και πλεονεκτήματα που οφείλονται στα δεδομένα.
Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά, σε συνδυασμό με τις αθέμιτες πρακτικές που εφαρμόζουν επιχειρήσεις που παρέχουν τις βασικές υπηρεσίες πλατφόρμας, ενδέχεται να υπονομεύσουν σημαντικά τη δυνατότητα διεκδίκησης των βασικών υπηρεσιών πλατφόρμας, καθώς και να έχουν αντίκτυπο στον δίκαιο χαρακτήρα της εμπορικής σχέσης μεταξύ των επιχειρήσεων που παρέχουν αυτές τις υπηρεσίες και των επαγγελματιών χρηστών και των τελικών χρηστών τους. Αυτό οδηγεί, στην πράξη, στην ταχεία και δυνητικώς εκτεταμένη μείωση των επιλογών των επαγγελματιών χρηστών και των τελικών χρηστών και, επομένως, μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την ανάδειξη του παρόχου αυτών των υπηρεσιών στη θέση του λεγόμενου πυλωρού.
Υπάρχει σήμερα ένας μικρός αριθμός μεγάλων επιχειρήσεων που παρέχουν βασικές υπηρεσίες πλατφόρμας με σημαντική οικονομική ισχύ βάσει της οποίας θα μπορούσαν να οριστούν πυλωροί σύμφωνα με τον παρόντα κανονισμό.
Ορισμός Των Πυλωρών
Μια επιχείρηση ορίζεται ως πυλωρός εάν:
- έχει σημαντικό αντίκτυπο στην εσωτερική αγορά·
- παρέχει βασική υπηρεσία πλατφόρμας η οποία αποτελεί σημαντική πύλη για να συνδέονται οι επαγγελματίες χρήστες με τελικούς χρήστες· και
- κατέχει παγιωμένη και σταθερή θέση, στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων της, ή αναμένεται ότι θα κατέχει τέτοια θέση στο εγγύς μέλλον.
Αναγκαιότητα Περιορισμών
Συνήθως, οι πυλωροί έχουν την ικανότητα να συνδέουν πολλούς επαγγελματίες χρήστες με πολλούς τελικούς χρήστες μέσω των υπηρεσιών τους, γεγονός που τους δίνει τη δυνατότητα εν συνεχεία να αξιοποιούν τα πλεονεκτήματά τους, όπως την πρόσβασή τους σε μεγάλους όγκους δεδομένων, από έναν τομέα δραστηριότητας σε άλλον.
Ορισμένες από τις εν λόγω επιχειρήσεις ασκούν έλεγχο επί ολόκληρων οικοσυστημάτων πλατφόρμας στην ψηφιακή οικονομία και είναι εξαιρετικά δύσκολο, από δομική άποψη, για τους υφιστάμενους ή τους νέους φορείς της αγοράς να απειλήσουν τη θέση τους ή να διεκδικήσουν μερίδιο στην αγορά, ανεξάρτητα από τον βαθμό καινοτομίας ή αποδοτικότητας που χαρακτηρίζει τους εν λόγω φορείς της αγοράς.
Η δυνατότητα διεκδίκησης μειώνεται ιδίως λόγω της ύπαρξης πολύ μεγάλων φραγμών εισόδου ή εξόδου, συμπεριλαμβανομένου του μεγάλου επενδυτικού κόστους, το οποίο δεν μπορεί, ή δεν μπορεί εύκολα, να ανακτηθεί σε περίπτωση εξόδου και της απουσίας ορισμένων βασικών εισροών στην ψηφιακή οικονομία, ή μειωμένης πρόσβασης σε αυτές, όπως είναι τα δεδομένα.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αυξάνονται οι πιθανότητες μη εύρυθμης λειτουργίας των υποκείμενων αγορών ή μη εύρυθμης λειτουργίας τους στο εγγύς μέλλον.
Οι δυσμενείς επιπτώσεις των αθέμιτων πρακτικών στην εσωτερική αγορά και η ιδιαιτέρως ανεπαρκής δυνατότητα διεκδίκησης των βασικών υπηρεσιών πλατφόρμας, συμπεριλαμβανομένων των αρνητικών κοινωνικών και οικονομικών επιπτώσεων αυτών των αθέμιτων πρακτικών, έχουν οδηγήσει τους εθνικούς νομοθέτες και τους ρυθμιστικούς φορείς του τομέα να αναλάβουν δράση.
Υποχρεώσεις Των Πυλωρών
Ο πυλωρός δεν προβαίνει σε καμία από τις ακόλουθες ενέργειες:
- δεν επεξεργάζεται, για τον σκοπό της παροχής επιγραμμικών υπηρεσιών διαφήμισης, δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα των τελικών χρηστών που χρησιμοποιούν υπηρεσίες τρίτων οι οποίοι χρησιμοποιούν βασικές υπηρεσίες πλατφόρμας του πυλωρού·
- δεν συνδυάζει δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα από τη σχετική βασική υπηρεσία πλατφόρμας με δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα από οποιεσδήποτε περαιτέρω βασικές υπηρεσίες πλατφόρμας ή από οποιαδήποτε άλλη υπηρεσία παρέχει ο πυλωρός ή με δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα από υπηρεσίες τρίτων·
- δεν διασταυρώνει δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα από τη σχετική βασική υπηρεσία πλατφόρμας με εκείνα άλλων υπηρεσιών που παρέχει χωριστά ο πυλωρός, συμπεριλαμβανομένων άλλων βασικών υπηρεσιών πλατφόρμας,
- δεν συνδέει τους τελικούς χρήστες σε άλλες υπηρεσίες του πυλωρού προκειμένου να συνδυάσει δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα,εκτός εάν έχει δοθεί στον τελικό χρήστη η συγκεκριμένη επιλογή και ο τελικός χρήστης έχει δώσει τη συγκατάθεσή του.
- δεν εμποδίζει τους επαγγελματίες χρήστες να προσφέρουν τα ίδια προϊόντα ή υπηρεσίες στους τελικούς χρήστες μέσω επιγραμμικών υπηρεσιών διαμεσολάβησης τρίτων ή μέσω δικού τους διαύλου απευθείας επιγραμμικών πωλήσεων σε τιμές ή υπό όρους διαφορετικούς από εκείνους που προσφέρονται μέσω των επιγραμμικών υπηρεσιών διαμεσολάβησης του πυλωρού.
- επιτρέπει, δωρεάν, στους επαγγελματίες χρήστες να γνωστοποιούν και να προωθούν προσφορές, μεταξύ άλλων υπό διαφορετικούς όρους, σε τελικούς χρήστες τους οποίους έχουν αποκτήσει μέσω της βασικής υπηρεσίας πλατφόρμας του ή μέσω άλλων διαύλων, και να συνάπτουν συμβάσεις με τους εν λόγω τελικούς χρήστες, ανεξάρτητα από το αν χρησιμοποιούν για τον σκοπό αυτό τις βασικές υπηρεσίες πλατφόρμας του πυλωρού.
- επιτρέπει στους τελικούς χρήστες να έχουν πρόσβαση και να χρησιμοποιούν, μέσω των βασικών υπηρεσιών πλατφόρμας του, περιεχόμενο, συνδρομές, χαρακτηριστικά ή άλλα στοιχεία, χρησιμοποιώντας την εφαρμογή λογισμικού επαγγελματία χρήστη, μεταξύ άλλων όταν οι εν λόγω τελικοί χρήστες απέκτησαν τα στοιχεία αυτά από τον σχετικό επαγγελματία χρήστη χωρίς να χρησιμοποιήσουν τις βασικές υπηρεσίες πλατφόρμας του πυλωρού.
- δεν αποτρέπει άμεσα ή έμμεσα ούτε περιορίζει τη δυνατότητα των επαγγελματιών χρηστών ή των τελικών χρηστών να εγείρουν οποιοδήποτε ζήτημα μη συμμόρφωσης του πυλωρού προς το σχετικό ενωσιακό ή εθνικό δίκαιο σε οποιαδήποτε σχετική δημόσια αρχή, συμπεριλαμβανομένων των εθνικών δικαστηρίων, σχετικά με οποιαδήποτε πρακτική του πυλωρού.
- δεν απαιτεί από τους τελικούς χρήστες να χρησιμοποιούν, ή από τους επαγγελματίες χρήστες να χρησιμοποιούν, να προσφέρουν ή να εξασφαλίζουν τη διαλειτουργικότητα με υπηρεσία ταυτοποίησης, μηχανή φυλλομετρητή ή υπηρεσία πληρωμών, ή τεχνικές υπηρεσίες που υποστηρίζουν την παροχή υπηρεσιών πληρωμών, όπως συστήματα πληρωμών για αγορές εντός εφαρμογής, του εν λόγω πυλωρού στο πλαίσιο των υπηρεσιών που παρέχουν οι επαγγελματίες χρήστες που χρησιμοποιούν τις βασικές υπηρεσίες πλατφόρμας του εν λόγω πυλωρού.
- δεν απαιτεί από τους επαγγελματίες χρήστες ή τους τελικούς χρήστες να γίνουν συνδρομητές ή να εγγραφούν σε οποιαδήποτε περαιτέρω βασική υπηρεσία πλατφόρμας, ως προϋπόθεση για να είναι σε θέση να χρησιμοποιούν, να έχουν πρόσβαση, να συνδέονται ή να εγγράφονται σε οποιαδήποτε από τις βασικές υπηρεσίες πλατφόρμας του εν λόγω πυλωρού που απαριθμούνται σύμφωνα με το εν λόγω άρθρο.
- παρέχει, σε καθημερινή βάση και άνευ ανταλλάγματος, σε κάθε διαφημιζόμενο στον οποίο προσφέρει επιγραμμικές υπηρεσίες διαφήμισης, ή σε εξουσιοδοτημένα από διαφημιζόμενους τρίτα μέρη, κατόπιν αιτήματος του διαφημιζόμενου, πληροφορίες σχετικά με κάθε διαφήμιση που τοποθετεί ο διαφημιζόμενος.
- Ο πυλωρός παρέχει σε κάθε εκδότη στον οποίο προσφέρει επιγραμμικές υπηρεσίες διαφήμισης, ή σε εξουσιοδοτημένα από εκδότες τρίτα μέρη, κατόπιν αιτήματος του εκδότη, δωρεάν πληροφορίες σε καθημερινή βάση σχετικά με κάθε διαφήμιση που εμφανίζεται στον κατάλογο του εκδότη, τους δείκτες μέτρησης βάσει των οποίων υπολογίζεται κάθε τιμή και αμοιβή.
Το Δικηγορικό μας Γραφείο, για περισσότερα από 15 χρόνια εξειδικεύεται στο Εταιρικό και Εμπορικό Δίκαιο. Επικοινωνήστε μαζί μας για σας καθοδηγήσουμε και να σας συμβουλεύσουμε σε κάθε θέμα σχετικά με τις ψηφιακές αγορές.