Ορισμός Μερίσματος
Το δικαίωμα του μετόχου πάνω στο μέρισμα είναι η εξουσία, που παρέχεται στο μέτοχο, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, να ζητήσει από την εταιρία να του καταβάλει συγκεκριμένο ποσό χρημάτων (μέρισμα), ανάλογο με το ποσοστό της συμμετοχής του στο κεφάλαιο της εταιρίας.
Νομικό Πλαίσιο
Το μέρισμα αυτό κρατείται από τα καθαρά κέρδη της εταιρίας, αφορά δε συγκεκριμένη διαχειριστική περίοδο, η οποία ονομάζεται εταιρική χρήση και δεν μπορεί συνήθως να διαρκέσει περισσότερο από ένα χρόνο.
Εξάλλου, το δικαίωμα του μετόχου πάνω στο μέρισμα βασίζει την ύπαρξή του στην ειδική έννομη σχέση, η οποία συνδέει την ανώνυμη εταιρία και τους μετόχους και ονομάζεται εταιρική σχέση.
Η σχέση αυτή γίνεται συγκεκριμένη με τη μετοχή, που στην ευρύτερή της έννοια περιλαμβάνει το δικαίωμα, αλλά και την υποχρέωση, του μετόχου να συμμετέχει στην Εταιρία, έστω και αν η υποχρέωση αυτή ειδικά στην Ανώνυμη Εταιρία είναι περιορισμένη.
Το δικαίωμα του μετόχου πάνω στο μέρισμα είναι δικαίωμα ατομικό και ασκείται από αυτόν οσηδήποτε συμμετοχή και αν έχει στην Εταιρία, ενώ το δικαίωμά του μετόχου στα κέρδη της Εταιρίας, γενικά και αφηρημένα, είναι εταιρικό.
Γεννάται, μάλιστα, αμέσως μόλις ο εταίρος συνδεθεί με την ανώνυμη εταιρία με τη μετοχή, ενώ η απαίτηση του μετόχου πάνω στο συγκεκριμένο μέρισμα, του οποίου ψηφίστηκε η διανομή, είναι δικαίωμα ενοχικό, που υπόκειται στις διατάξεις του Κοινού Δικαίου.
Έτσι ο μέτοχος γίνεται πιστωτής της Εταιρίας αμέσως μόλις καταρτιστεί ο ισολογισμός συγκεκριμένης χρήσης, εγκριθεί από τη Γενική Συνέλευση και αποφασισθεί η διανομή κερδών.
Για την είσπραξη του μερίσματος ο μέτοχος μπορεί να στραφεί δικαστικώς κατά της εταιρίας, όπως συμβαίνει με κάθε απαίτηση του ενοχικού δικαίου.
Πριν από την απόφαση διανομής των κερδών ο μέτοχος δεν είναι δανειστής για το μέρισμα, γιατί η απαίτησή του εξαρτάται από την ύπαρξη κέρδους, τελεί δηλαδή υπό νόμιμη αναβλητική αίρεση.
Συνεπώς, ως προς τη γεννημένη αξίωση καταβολής μερισμάτων παρελθόντων ετών οι μέτοχοι είναι εταιρικοί δανειστές (βλ. ΜΠρΚατ 491/2023, ΜΠΓιαννιτσών 265/2020, ΕφΘεσ 694/2007, ΕφΑθ 1478/2001).
Εξάλλου, σύμφωνα με το άρθρο 160 παρ. 3 του Ν. 4548/2018, το προς διανομή ποσό καταβάλλεται στους μετόχους μέσα σε δύο μήνες από την απόφαση της Τακτικής Γενικής Συνέλευσης, που ενέκρινε τις ετήσιες οικονομικές καταστάσεις.
Η προθεσμία των δύο μηνών αποτελεί δήλη ημέρα εξόφλησης κατά την έννοια του άρθρου 341 παρ. 1 ΑΚ. Επομένως για την έναρξη της τοκοφορίας δεν απαιτείται όχληση της Εταιρίας εκ μέρους του δικαιούχου.
Τέλος, η αξίωση για απόδοση μερίσματος υπόκειται στην πενταετή παραγραφή του άρθρου 250 ΑΚ και του ν.δ. 1195/1942.
Προϋποθέσεις Διανομής Μερίσματος
Σύμφωνα με το άρθρο 159 του Ν. 4548/2018, δεν μπορεί να γίνει οποιαδήποτε διανομή στους μετόχους, εφόσον, κατά την ημερομηνία λήξης της τελευταίας χρήσης, το σύνολο των ιδίων κεφαλαίων της εταιρείας (καθαρή θέση), όπως προσδιορίζονται στο νόμο, είναι ή, ύστερα από τη διανομή αυτή, θα γίνει κατώτερο από το ποσό του κεφαλαίου, προσαυξημένου με:
- τα αποθεματικά, των οποίων η διανομή απαγορεύεται από το νόμο ή το καταστατικό,
- τα λοιπά πιστωτικά κονδύλια της καθαρής θέσης, τα οποία δεν επιτρέπεται να διανεμηθούν, και
- τα ποσά των πιστωτικών κονδυλίων της κατάστασης αποτελεσμάτων, που δεν αποτελούν πραγματοποιημένα κέρδη.
Εξάλλου, το ποσό που διανέμεται στους μετόχους δεν μπορεί να υπερβαίνει το ποσό των αποτελεσμάτων της τελευταίας χρήσης που έχει λήξει, προσαυξημένο με τα κέρδη, τα οποία προέρχονται από προηγούμενες χρήσεις και δεν έχουν διατεθεί, και τα αποθεματικά για τα οποία επιτρέπεται και αποφασίστηκε από τη γενική συνέλευση η διανομή τους, και μειωμένο:
- κατά το ποσό των πιστωτικών κονδυλίων της κατάστασης αποτελεσμάτων, που δεν αποτελούν πραγματοποιημένα κέρδη,
- κατά το ποσό των ζημιών προηγούμενων χρήσεων και
- κατά τα ποσά που επιβάλλεται να διατεθούν για το σχηματισμό αποθεματικών, σύμφωνα με το νόμο και το καταστατικό.
Καθαρά Kέρδη & Διανομή Kερδών
Τα καθαρά κέρδη της εταιρείας απεικονίζονται στην κατάσταση αποτελεσμάτων και είναι τα προκύπτοντα κατ’ εφαρμογή της ισχύουσας νομοθεσίας.
Τα καθαρά κέρδη, στο μέτρο που μπορούν να διατεθούν σύμφωνα τα παραπάνω, διατίθενται με απόφαση της γενικής συνέλευσης κατά την εξής σειρά:
- Αφαιρούνται τα ποσά των πιστωτικών κονδυλίων της κατάστασης αποτελεσμάτων, που δεν αποτελούν πραγματοποιημένα κέρδη.
- Αφαιρείται η κράτηση για σχηματισμό τακτικού αποθεματικού.
- Κρατείται το απαιτούμενο ποσό για την καταβολή του ελάχιστου μερίσματος,
- Το υπόλοιπο των καθαρών κερδών, όπως και τα τυχόν λοιπά κέρδη, που μπορεί να προκύψουν και να διατεθούν, διατίθεται κατά τους ορισμούς του καταστατικού και τις αποφάσεις της γενικής συνέλευσης.
Ελάχιστο Mέρισμα
Το ελάχιστο μέρισμα υπολογίζεται επί των καθαρών κερδών, ύστερα από αφαίρεση της κράτησης για σχηματισμό τακτικού αποθεματικού και των λοιπών πιστωτικών κονδυλίων της κατάστασης αποτελεσμάτων, που δεν προέρχονται από πραγματοποιημένα κέρδη.
Το ελάχιστο μέρισμα ορίζεται σε ποσοστό τριάντα πέντε τοις εκατό (35%) των καθαρών κερδών μετά τις παραπάνω μειώσεις και καταβάλλεται σε μετρητά.
Με απόφαση της γενικής συνέλευσης που λαμβάνεται με αυξημένη απαρτία και πλειοψηφία, μπορεί να μειωθεί το ως άνω ποσοστό, όχι όμως κάτω του δέκα τοις εκατό (10%).
Μη διανομή του ελάχιστου μερίσματος επιτρέπεται μόνο με απόφαση της γενικής συνέλευσης, που λαμβάνεται αυξημένη απαρτία και πλειοψηφία.
Εξάλλου, με απόφαση της γενικής συνέλευσης που λαμβάνεται με αυξημένη απαρτία και πλειοψηφία είναι δυνατόν τα κέρδη που είναι διανεμητέα ως ελάχιστο μέρισμα να κεφαλαιοποιηθούν και να διανεμηθούν σε όλους τους μετόχους με μορφή μετοχών, ή με μορφή τίτλων ημεδαπών ή αλλοδαπών εταιρειών, εισηγμένων σε ρυθμιζόμενη αγορά.
Τέλος, διανομή άλλων περιουσιακών στοιχείων αντί μετρητών είναι επιτρεπτή με τις παραπάνω προϋποθέσεις μόνο ύστερα από ομόφωνη απόφαση όλων των μετόχων.
Το Δικηγορικό μας Γραφείο, για περισσότερα από 15 χρόνια εξειδικεύεται στο Εταιρικό και Εμπορικό Δίκαιο. Επικοινωνήστε μαζί μας για σας καθοδηγήσουμε και να σας συμβουλεύσουμε σε κάθε θέμα σχετικά με τη διανομή και διάθεση κερδών ΑΕ καθώς και το ελάχιστο διανεμητέο μέρισμα.