Πρόσφατα δημοσιεύτηκε ο Ν. 5092/2024 σχετικά με τους όρους “αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας στις παραθαλάσσιες περιοχές”.

Σκοπός του νόμου, είναι η βελτίωση του πλαισίου που διέπει τη διαχείριση των παραθαλάσσιων περιοχών, ώστε να διασφαλίζεται ο κοινόχρηστος χαρακτήρας τους και να επιτρέπεται η αξιοποίησή τους κατά τρόπο επωφελή για την εθνική οικονομία, προστατευτικό για το περιβάλλον και σύμφωνο με το δημόσιο συμφέρον.

Αντικείμενο του νόμου, είναι η οριοθέτηση των βασικών εννοιών που σχετίζονται με τον αιγιαλό και τις παραθαλάσσιες περιοχές, η προστατευτική μεταχείριση αιγιαλών και παραλιών και η καθιέρωση ενός ολοκληρωμένου πλαισίου τήρησης και επιβολής των κανόνων που έχουν τεθεί για την προστασία του κοινόχρηστου χαρακτήρα των αιγιαλών και της παραλίας.

ΟΡΟΛΟΓΙΑ

Αιγιαλός

Η ζώνη ξηράς που βρέχεται από τη θάλασσα κατά τις μεγαλύτερες και συνήθεις αναβάσεις των κυμάτων της. Ο αιγιαλός αποτελεί ουσιώδες στοιχείο του φυσικού περιβάλλοντος, που προστατεύεται από την Πολιτεία, η οποία το διαχειρίζεται, σύμφωνα με τη φύση του και τον κοινόχρηστο χαρακτήρα του.

Διακριτό τμήμα αιγιαλού

Το αξιοποιήσιμο και προσβάσιμο τμήμα αιγιαλού και παραλίας μεταξύ δύο φυσικών ορίων. 

Παραλία

Η ζώνη της ξηράς, συνεχόμενη προς τον αιγιαλό, η οποία ορίζεται με σκοπό τη διατήρηση και προστασία των ακτών από τη διάβρωση και προς εξυπηρέτηση της επικοινωνίας της ξηράς με τη θάλασσα και αντίστροφα, η οποία δεν μπορεί να εκτείνεται περισσότερο από πενήντα (50) μέτρα από την οριογραμμή του αιγιαλού.

Προστατευόμενος αιγιαλός και παραλία

Διακριτό τμήμα αιγιαλού και παραλίας, το οποίο βρίσκεται εντός περιοχής που συμπεριλαμβάνεται στον Εθνικό Κατάλογο Περιοχών του Ευρωπαϊκού Οικολογικού Δικτύου Natura 2000, με ιδιαίτερα οικολογικά και γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά που πρέπει να βελτιωθούν, να προστατευθούν ή να διατηρηθούν. 

Αιγιαλοί και παραλίες υψηλής προστασίας («απάτητες παραλίες»)

Είναι αιγιαλοί ιδιαίτερης αισθητικής, γεωμορφολογικής ή οικολογικής αξίας, στους οποίους απαγορεύεται η παραχώρηση απλής χρήσης, καθώς και οποιαδήποτε άλλη δράση μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη μορφολογία τους και την ακεραιότητά τους ως προς τις οικολογικές τους λειτουργίες. 

Παραχωρούμενο τμήμα αιγιαλού

Το μέρος του διακριτού τμήματος αιγιαλού που παραχωρείται για απλή ή άλλη χρήση.

Απλή χρήση

Κάθε χρήση, από την οποία δεν παραβιάζεται ο προορισμός του αιγιαλού και της παραλίας ως κοινόχρηστων πραγμάτων και δεν επέρχεται αλλοίωση στη φυσική μορφολογία τους και τα βιοτικά στοιχεία τους.

Οριοθέτηση αιγιαλού, παραλίας και παλαιού αιγιαλού

Η οριοθέτηση του αιγιαλού και της παραλίας, στις περιπτώσεις που είναι απαραίτητος ο καθορισμός παραλίας, γίνεται κατόπιν αυτοψίας και αφού ληφθούν υπόψη οι φυσικές και λοιπές ενδείξεις που επηρεάζουν το πλάτος του αιγιαλού και της παραλίας.

Καθορισμός Αιγιαλού

Ο καθορισμός των ορίων του αιγιαλού, της παραλίας και του παλαιού αιγιαλού γίνεται με απόφαση επιτροπής, η οποία συγκροτείται σε επίπεδο περιφερειακής ενότητας με απόφαση του Υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και αποτελείται από: 

• τον προϊστάμενο της Κτηματικής Υπηρεσίας ως πρόεδρο, 
• έναν μηχανικό της Κτηματικής Υπηρεσίας, 
• τον αρμόδιο Λιμενάρχη,
• υπάλληλο δημόσιας υπηρεσίας που εδρεύει στην ίδια περιφερειακή ενότητα ή περιφέρεια με ειδικότητα γεωλόγου και, αν δεν υπάρχει, γεωλόγο που είναι εγγεγραμμένος στο Γεωτεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, και 
• υπάλληλο της Διεύθυνσης Χωροταξίας και Περιβάλλοντος της οικείας αποκεντρωμένης διοίκησης.

ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ ΑΠΛΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΑΙΓΙΑΛΟΥ ΚΑΙ ΠΑΡΑΛΙΑΣ

Ο αιγιαλός και η παραλία ανήκουν στη δημόσια κτήση και είναι κοινόχρηστα πράγματα, τα οποία προστατεύει και διαχειρίζεται η Κτηματική Υπηρεσία. Κύριος προορισμός των κοινόχρηστων πραγμάτων είναι η ελεύθερη και ακώλυτη πρόσβαση του κοινού προς αυτά.

Αρμόδιοι φορείς για την παραχώρηση απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας είναι το Δημόσιο και η Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου Α.Ε.

Η παραχώρηση της απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας γίνεται με σύμβαση που καταρτίζεται ανάμεσα στο αρμόδιο όργανο και τον παραχωρησιούχο. Η σύμβαση δεν μπορεί να έχει χρονική διάρκεια μικρότερη του 1 έτους και μεγαλύτερη των 3 ετών. Οι συμβάσεις παραχώρησης είναι προσωποπαγείς, εκτός αν ορίζεται ειδικότερα.

Υποχρεώσεις Παραχωρησιούχου

Στις περιπτώσεις παραχώρησης απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας, ο παραχωρησιούχος διασφαλίζει την ελεύθερη και απρόσκοπτη διέλευση του κοινού στον αιγιαλό και την παραλία, τη διατήρηση του παραχωρούμενου χώρου καθαρού και σε καλή κατάσταση, την ύπαρξη και συντήρηση εγκαταστάσεων χρήσιμων για τους λουόμενους και την ενημέρωση του κοινού για την οριοθέτηση της παραχώρησης, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του. 

Ειδικότερα ο παραχωρησιούχος: 

• Διασφαλίζει την ελεύθερη, απρόσκοπτη και ασφαλή διέλευση του κοινού στον αιγιαλό και την παραλία.
• Διασφαλίζει τη χρήση του αιγιαλού και της παραλίας για άτομα με αναπηρία στους αιγιαλούς και τις παραλίες, εγκαθιστώντας ειδικές πλατφόρμες για την εξυπηρέτηση ατόμων με αναπηρία, αν αυτές δεν έχουν εγκατασταθεί με μέριμνα του οικείου δήμου. 
• Περιορίζει την ανάπτυξη των ομπρελών, ξαπλωστρών και θαλάσσιων μέσων αναψυχής και λοιπών κινητών στοιχείων σε ποσοστό του εμβαδού της παραχωρούμενης έκτασης που δεν υπερβαίνει το 60% ή το 30%, αν πρόκειται για προστατευόμενο αιγιαλό και παραλία, ώστε να διασφαλίζονται η διέλευση του κοινού κάθετα και παράλληλα προς τη θάλασσα και η ύπαρξη ελεύθερης ζώνης από την ακτογραμμή πλάτους τουλάχιστον 4 μέτρων.
• Διατηρεί καθημερινά καθαρό το παραχωρούμενο τμήμα αιγιαλού και παραλίας.
• Αναρτά σε εμφανές σημείο στον αιγιαλό ή την παραλία πινακίδα, η οποία επιτρέπει στο κοινό να έχει πρόσβαση, με ηλεκτρονικό τρόπο, στα προσδιοριστικά στοιχεία της παραχώρησης, όπως τις συντεταγμένες, τον αριθμό της απόφασης παραχώρησης, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του κοινού και του παραχωρησιούχου και το διάγραμμα της παραχώρησης.
• Τοποθετεί κινητά στοιχεία για την εξυπηρέτηση του κοινού.
• Φροντίζει για τη διατήρηση της ισορροπίας του οικοσυστήματος του παραχωρούμενου χώρου, όπως με τη διατήρηση της μορφολογίας της ακτής και της ακτογραμμής.
• Παραδίδει τον παραχωρηθέντα χώρο στην αρχική κατάσταση μετά το πέρας της διάρκειας της παραχώρησης και απομακρύνει τα κινητά στοιχεία κατά τις περιόδους που καθορίζονται στη σύμβαση παραχώρησης.
• Διασφαλίζει την παρουσία ναυαγοσώστη, εφόσον του υποδειχθεί ότι η υποχρέωση αυτή δεν καλύπτεται από τον οικείο δήμο. 

Τμήματα Αιγιαλών Και Παραλιών Που Μπορούν Να Παραχωρηθούν Για Απλή Χρήση. 

Με απόφαση του αρμόδιου οργάνου του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, ορίζονται τα τμήματα αιγιαλού και παραλίας που επιτρέπεται να παραχωρηθούν για απλή χρήση κατόπιν πλειοδοτικής δημοπρασίας.

Το εμβαδόν κάθε παραχωρούμενου τμήματος αιγιαλού και παραλίας δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 500 τ.μ. Μεταξύ των τμημάτων αιγιαλών και παραλίας που επιτρέπεται να παραχωρηθούν για απλή χρήση, ανεξαρτήτως του χρόνου ή της διαδικασίας που παραχωρούνται, πρέπει να μεσολαβεί απόσταση τουλάχιστον 6 μέτρων. 

Το σύνολο των τμημάτων αιγιαλού και παραλίας που παραχωρούνται δεν επιτρέπεται να καλύπτει περισσότερο από το 50% του εμβαδού ή του μήκους του μετώπου του διακριτού τμήματος.

Τέλος, δεν παραχωρούνται αιγιαλός και παραλία για απλή χρήση κατόπιν πλειοδοτικής δημοπρασίας όταν το μήκος ή πλάτος αυτού είναι μικρότερο των 4 μέτρων ή όταν το συνολικό εμβαδόν του αιγιαλού είναι μικρότερο των 150 τετραγωνικών μέτρων.

Διαδικασία Παραχώρησης Απλής Χρήσης Σε Όμορη Επιχείρηση

Με σύμβαση που συνάπτει ο φορέας που είναι αρμόδιος για την παραχώρηση, επιτρέπεται η παραχώρηση απλής χρήσης τμήματος αιγιαλού και παραλίας χωρίς δημοπρασία, για χρονικό διάστημα από 1 έως 3 έτη, στις εξής επιχειρήσεις, εφόσον λειτουργούν νόμιμα σε χώρο όμορο του τμήματος αιγιαλού και παραλίας:

• κύρια ξενοδοχειακά καταλύματα,
• ενοικιαζόμενα επιπλωμένα δωμάτια διαμερίσματα
• οργανωμένες τουριστικές κατασκηνώσεις (camping),
• καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, και
• ναυταθλητικά σωματεία.

ΕΛΕΓΧΟΙ – ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ & ΚΥΡΩΣΕΙΣ

Έλεγχοι

Η τήρηση της νομοθεσίας, καθώς και των όρων των συμβάσεων παραχώρησης, ελέγχεται από τον παραχωρούντα φορέα και από την Κτηματική Υπηρεσία. 

Ελεγκτική και διαπιστωτική αρμοδιότητα έχουν και οι οικείοι δήμοι, οι οποίοι διαβιβάζουν αμελλητί τα πορίσματα και τις εκθέσεις τους στην Κτηματική Υπηρεσία.

Επιπροσθέτως, έχουν αρμοδιότητα οι ελεγκτικές υπηρεσίες της Α.Α.Δ.Ε., για τον έλεγχο συναφών φορολογικών παραβάσεων και οι εισαγγελικές αρχές για τον έλεγχο συναφών ποινικών παραβάσεων. 

Η Ελληνική Αστυνομία ασκεί τις αρμοδιότητές της και επικουρεί, όπου είναι απαραίτητο, τους παραπάνω φορείς.

Μέτρα Προστασίας 

Σε περίπτωση κατάληψης αιγιαλού και παραλίας, χωρίς να υπάρχει σύμβαση παραχώρησης ή καθ’ υπέρβαση της σύμβασης παραχώρησης, η Κτηματική Υπηρεσία εκδίδει πράξη άμεσης απομάκρυνσης. 

Με την πράξη αυτή διατάσσεται η απομάκρυνση εντός 48 ωρών των κινητών στοιχείων που έχουν τοποθετηθεί επί του αιγιαλού και της παραλίας, ανεξαρτήτως του χρόνου κατά τον οποίο έγινε η αυθαίρετη κατάληψη. 

Σε περίπτωση οικονομικής δραστηριότητας σε αιγιαλό ή παραλία που έχει καταληφθεί χωρίς να υπάρχει σύμβαση παραχώρησης, η Κτηματική Υπηρεσία ή ο οικείος δήμος, μαζί με την πράξη άμεσης απομάκρυνσης, εκδίδει και διαταγή σφράγισης και διακοπής λειτουργίας της επιχείρησης στον χώρο που έχει καταληφθεί. 

Με την κοινοποίηση της διαταγής σφράγισης και διακοπής λειτουργίας της επιχείρησης απαγορεύεται οποιαδήποτε οικονομική δραστηριότητα στον χώρο που έχει καταληφθεί και διακόπτεται από την Α.Α.Δ.Ε. η λειτουργία ταμειακής μηχανής που βρίσκεται εντός αυτού. 

Εντός 24 ωρών από την κοινοποίηση της διαταγής σφράγισης και διακοπής λειτουργίας της επιχείρησης, ο χώρος που έχει καταληφθεί, σφραγίζεται με ταινία και τοποθετείται πινακίδα που αναφέρει τη σφράγιση και τον λόγο αυτής, καθώς και την απαγόρευση εισόδου στον σφραγισμένο χώρο.

Διοικητικές κυρώσεις

Στους παραβάτες του παρόντος η Κτηματική Υπηρεσία επιβάλλει τις ακόλουθες διοικητικές κυρώσεις στις εξής περιπτώσεις:

Αυθαίρετης κατασκευής έργου ή διαμόρφωσης σε αιγιαλό ή παραλία, πρόστιμο που ανέρχεται στο τετραπλάσιο του ανταλλάγματος, το οποίο πολλαπλασιάζεται με τον αριθμό των ετών, και μέχρι 5 έτη, από τότε που έχει ανεγερθεί η αυθαίρετη κατασκευή ή έχει γίνει η αυθαίρετη διαμόρφωση, και αποκλεισμό του παραβάτη από κάθε διαδικασία παραχώρησης αιγιαλού και παραλίας για 10 έτη μετά από την επιβολή της κύρωσης. 

Αυθαίρετης κατάληψης αιγιαλού ή παραλίας χωρίς σύμβαση παραχώρησης, πρόστιμο που ανέρχεται στο τετραπλάσιο του ανταλλάγματος που θα αντιστοιχούσε στην καταληφθείσα έκταση, και αποκλεισμό του παραβάτη από κάθε διαδικασία παραχώρησης αιγιαλού και παραλίας για 5 έτη μετά από την επιβολή της κύρωσης. 

Κατάληψης αιγιαλού ή παραλίας καθ’ υπέρβαση της σύμβασης παραχώρησης, πρόστιμο που ανέρχεται στο τετραπλάσιο του ανταλλάγματος, για την έκταση που δεν καλύπτεται από έγκυρη σύμβαση παραχώρησης. 

Παρεμπόδισης της ελεύθερης πρόσβασης του κοινού στη θάλασσα, τον αιγιαλό και την παραλία, πρόστιμο από 2.000 ευρώ έως 60.000 ευρώ.

Παρεμπόδισης του ελεγκτικού έργου οποιουδήποτε φορέα, πρόστιμο 10.000 ευρώ.

Ποινικές κυρώσεις

Όποιος επιφέρει στον αιγιαλό ή την παραλία οιαδήποτε μεταβολή χωρίς άδεια ή καθ’ υπέρβαση αυτής ή με άδεια που εκδόθηκε παράνομα, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον 1 έτους και χρηματική ποινή. Αν η μεταβολή προκαλεί σημαντική οικολογική, περιβαλλοντική ή γεωμορφολογική διατάραξη ή βλάβη, τιμωρείται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον 2 ετών και χρηματική ποινή.

Το Δικηγορικό μας Γραφείο, για περισσότερα από 15 χρόνια εξειδικεύεται στο Εταιρικό και Εμπορικό Δίκαιο. Επικοινωνήστε μαζί μας για σας καθοδηγήσουμε και να σας συμβουλεύσουμε σε κάθε θέμα σχετικά με την παραχωρηση αιγιαλου και παραλιας.