Το ηλεκτρονικό εμπόριο κερδίζει συνεχώς έδαφος έναντι του συμβατικού, όχι μόνο στο χώρο του λιανεμπορίου και των υπηρεσιών, αλλά αγγίζοντας πλέον κάθε μορφή του εμπορίου και του επιχειρείν.

Σύμφωνα με τελευταίες μελέτες, ο αριθμός των καταναλωτών οι οποίοι διαβάζουν τους όρους χρήσης μιας ιστοσελίδας ηλεκτρονικού εμπορίου, πριν προχωρήσουν σε αγορά, αυξάνει και πλέον γίνεται κανόνας. Τα βασικά σημεία που ελέγχουν οι καταναλωτές είναι κυρίως το δικαίωμα υπαναχώρησης (“πολιτική επιστροφών”), οι τρόποι πληρωμής και αποστολής και η εγγύηση. 

Επιπροσθέτως, η πλειοψηφία των καταναλωτών, πλέον, δεν προχωρά σε αγορά, εαν η ιστοσελίδα που επισκέπτονται δεν έχει αναρτημένους τους όρους χρήσης που τη διέπουν.

Νομικό Πλαίσιο

Οι βασικές νομοθετικές διατάξεις, οι οποίες διέπουν το ελληνικό δίκαιο και αφορούν τους όρους χρήσης του ηλεκτρονικού εμπορίου είναι οι εξής:

• Το Προεδρικό Διάταγμα 131/2003 που ενσωμάτωσε την Οδηγία 2000/31 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, σχετικά με νομικές πτυχές των υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας, ιδίως του Ηλεκτρονικού Εμπορίου, στην εσωτερική αγορά,
• Ο Νόμος 2251/1994 περί προστασίας καταναλωτή και
• Ο Νόμος 4624/2019 για την Προστασία Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (GDPR), εφαρμόζοντας τον Κανονισμό 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου.

Απαραίτητοι Όροι Και Προϋποθέσεις

Είναι κοινό μυστικό ότι οι όροι χρήσης στις περισσότερες ιστοσελίδες e-commerce είναι συνήθως απλή μεταφορά (“copy-paste”) όρων άλλων παραπλήσιων e-shop.

Τούτο ενέχει αρκετούς βασικούς κινδύνους όπως:

• Ο ιδιοκτήτης της ιστοσελίδας να θεωρεί ότι είναι “κατοχυρωμένος”, εφόσον έχει προσαρμόσει τους όρους χρήσης κατά το δοκούν, παραγνωρίζοντας ότι δεσμεύεται από τη νομοθεσία ακόμα και για όρους που περιορίζει (πχ δικαίωμα υπαναχώρησης).
• Ο ιδιοκτήτης να μην αναρτά το σύνολο των εκ του νόμου πληροφοριών που υποχρεούται να παρέχει δημόσια (πχ αρ. ΓΕΜΗ) με αποτέλεσμα να είναι ευάλωτος σε καταγγελίες στις αρμόδιες Αρχές.
• Ύπαρξη αποποίησης ευθύνης (“disclaimer”) η οποία είναι νομικά ανύπαρκτη εφόσον προσβάλει διατάξεις αναγκαστικού δικαίου (πχ πνευματικά δικαιώματα τρίτων).
• Ύπαρξη ΓΟΣ που έχουν κριθεί καταχρηστικοί από τα δικαστήρια.
• Η ιστοσελίδα e-commerce, λόγω της δραστηριότητάς της, να υπάγεται σε ειδικότερες διατάξεις (πχ ηλεκτρονικό φαρμακείο, μεταφορές κλπ) οι οποίες θα πρέπει να ληφθούν υπόψη.

Σε περίπτωση, δε, όπου υπάρχουν και ενδοκοινοτικές συναλλαγές, τα παραπάνω περιπλέκονται ακόμη περισσότερο, εφόσον υπεισέρχεται και η νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για το ηλεκτρονικό εμπόριο.

Απαραίτητες Πληροφορίες Στην Ιστοσελίδα

Με βάση το παραπάνω πλέγμα νομοθετικών κανόνων, οι ιδιοκτήτες ιστοσελίδων ηλεκτρονικού εμπορίου υποχρεούνται να προσφέρουν στους καταναλωτές και στις αρμόδιες αρχές εύκολη, άμεση και συνεχή πρόσβαση σε μια σειρά από πληροφορίες.

Επομένως, όλα τα e-shop και οι ιστοσελίδες e-commerce υποχρεούνται να αναφέρουν στον ιστοχώρο τους, τα παρακάτω:

1. την επωνυμία του φορέα παροχής της υπηρεσίας (εταιρείας, ή εμπόρου), κατά τρόπο σαφή και αναγνωρίσιμο
2. την διεύθυνση στην οποία ο φορέας είναι εγκατεστημένος,
3. στοιχεία που να επιτρέπουν την ταχεία επαφή και την άμεση και ουσιαστική επικοινωνία, συμπεριλαμβανομένης της ηλεκτρονικής διεύθυνσης,
4. εφόσον ο φορέας είναι εγγεγραμμένος σε εμπορικό μητρώο, ή παρόμοιο δημόσιο μητρώο, το οικείο μητρώο και τον αριθμό εγγραφής του σε αυτό, ή ισοδύναμο τρόπο αναγνώρισης στο μητρώο αυτό,
5. εφόσον η δραστηριότητα υπόκειται σε καθεστώς έγκρισης, τα στοιχεία της σχετικής εποπτικής αρχής,
6. όσον αφορά τα νομοθετικώς κατοχυρωμένα επαγγέλματα:

• επαγγελματική ένωση ή παρόμοιο όργανο στο οποίο είναι εγγεγραμμένος ο φορέας παροχής υπηρεσιών, 
• επαγγελματικό τίτλο και το κράτος μέλος που τον έχει χορηγήσει, 
• μνεία των επαγγελματικών κανόνων που ισχύουν στο κράτος μέλος εγκατάστασης, καθώς και του τρόπου πρόσβασης σε αυτούς.

7. εφόσον η δραστηριότητα που ασκεί ο φορέας υπόκειται σε ΦΠΑ, τον ΑΦΜ και τυχόν λοιπές πληροφορίες που είναι νομοθετικά υποχρεωτικές (άρθρο 36 του Ν. 2859/2000).
8. εφόσον οι υπηρεσίες του eshop και των ιστοσελίδων ecommerce αναφέρονται σε τιμές, αυτές πρέπει να αναγράφονται σαφώς και επακριβώς και, ειδικότερα να διευκρινίζεται αν περιλαμβάνουν φόρο και έξοδα αποστολής.

Απαραίτητα Έγγραφα Στην Ιστοσελίδα 

Μια ενδεικτική απαρίθμηση των εγγράφων που πρέπει να είναι αναρτημένα σε εμφανή θέση της ιστοσελίδας e-commerce είναι τα εξής:

• Οι Όροι Χρήσης
• Η Πολιτική cookies
• Η Πολιτική Απορρήτου – Δήλωση Επεξεργασίας Προσωπικών Δεδομένων
• Έντυπο δήλωσης για την άσκηση δικαιωμάτων του υποκειμένου των δεδομένων
• Τυχόν ειδικότερα έγγραφα, αναλόγως της φύσεως των παρεχόμενων αγαθών ή υπηρεσιών

Όροι Χρήσης Ιστοσελίδας

Εκτός από άλλες απαιτήσεις παροχής πληροφοριών προβλεπόμενες από τις νομοθετικές διατάξεις, όλα τα e-shop και οι ιστοσελίδες e-commerce υποχρεούνται να παρέχουν τουλάχιστον τις εξής πληροφορίες “κατά τρόπο σαφή, κατανοητό και αδιαφιλονίκητο”:

1. τα διάφορα τεχνικά στάδια έως τη σύναψη της σύμβασης ηλεκτρονικού εμπορίου,
2. εάν η ιστοσελίδα θα αρχειοθετήσει ή όχι τη σύμβαση ηλεκτρονικού εμπορίου μετά τη σύναψή της καθώς και εάν προβλέπεται δυνατότητα πρόσβασης σε αυτήν,
3. τα τεχνικά μέσα που θα επιτρέπουν τον εντοπισμό και τη διόρθωση σφαλμάτων ηλεκτρονικού χειρισμού πριν από την ανάθεση της παραγγελίας,
4. τις γλώσσες στις οποίες μπορεί να συναφθεί η σύμβαση,
5. τους σχετικούς κώδικες δεοντολογίας στους οποίους υπόκειται, καθώς και τα στοιχεία που επιτρέπουν την πρόσβαση στους εν λόγω κώδικες με ηλεκτρονικά μέσα.

Ατομικοί όροι της σύμβασης και γενικοί όροι συναλλαγών (ΓΟΣ) που παρέχονται στον αποδέκτη πρέπει να διατίθενται κατά τρόπο που να επιτρέπει την αποθήκευση και την αναπαραγωγή τους.

Πρακτικές Που Πρέπει Να Ακολουθούνται 

Όταν ένας καταναλωτής προβαίνει σε παραγγελία, ισχύουν οι ακόλουθες αρχές:

• το e-shop και η ιστοσελίδα e-commerce οφείλουν να αποστείλουν αποδεικτικό παραλαβής της παραγγελίας του αποδέκτη χωρίς περιττή καθυστέρηση και με ηλεκτρονικά μέσα,
• το e-shop και η ιστοσελίδα e-commerce οφείλουν να θέτουν στη διάθεση του καταναλωτή κατάλληλα, αποτελεσματικά και προσιτά μέσα που θα επιτρέψουν να επισημάνει και να διορθώσει τα λάθη του κατά τον ηλεκτρονικό χειρισμό πριν από την ανάθεση της παραγγελίας.
• το e-shop και η ιστοσελίδα e-commerce, σε περίπτωση που αναλαμβάνουν δραστηριότητες μη ζητηθείσας εμπορικής επικοινωνίας μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (πχ newsletter), οφείλουν να τηρούν και να συμβουλεύονται τακτικά μητρώα επιλογών, όπου μπορούν να εγγράφονται τα φυσικά πρόσωπα που επιλέγουν να μη λαμβάνουν τέτοιες εμπορικές επικοινωνίες.
• Χωρίς να παραβιάζονται οι διατάξεις περί προστασίας του απορρήτου και των προσωπικών δεδομένων, το e-shop και η ιστοσελίδα e-commerce είναι υποχρεωμένοι να ενημερώνουν τις αρμόδιες κρατικές αρχές για τυχόν υπόνοιες περί παράνομων πληροφοριών ή δραστηριοτήτων που επιχειρούν αποδέκτες των υπηρεσιών τους, και να ανακοινώνουν στις αρμόδιες αρχές πληροφορίες που διευκολύνουν.

Προστασία Προσωπικών Δεδομένων

Cookies

Όσον αφορά την αυτόματη, ενδιάμεση και προσωρινή αποθήκευση πληροφοριών, η οποία γίνεται με αποκλειστικό σκοπό να καταστεί αποτελεσματικότερη η υπηρεσία (πχ cookies), τα e-shop και οι ιστοσελίδες e-commerce υποχρεούνται :

1. να μην τροποποιούν τις πληροφορίες,
2. να τηρούν τους όρους πρόσβασης στις πληροφορίες,
3. να τηρούν τους κανόνες που αφορούν την ενημέρωση των πληροφοριών, οι οποίοι καθορίζονται κατά ευρέως αναγνωρισμένο τρόπο και χρησιμοποιούνται από τον κλάδο,
4. να μην παρεμποδίζουν τη νόμιμη χρήση της τεχνολογίας, η οποία αναγνωρίζεται και χρησιμοποιείται ευρέως από τον κλάδο, προκειμένου να αποκτήσουν δεδομένα σχετικά με τη χρησιμοποίηση των πληροφοριών, και
5. να ενεργούν άμεσα προκειμένου να αποσύρουν τις πληροφορίες που αποθήκευσαν ή να καταστήσουν την πρόσβαση σε αυτές αδύνατη, μόλις αντιληφθούν ότι οι πληροφορίες έχουν αποσυρθεί από το σημείο του δικτύου στο οποίο βρίσκονταν αρχικά ή η πρόσβαση στις πληροφορίες κατέστη αδύνατη ή μια δικαστική ή διοικητική αρχή διέταξε την απόσυρση των πληροφοριών ή απαγόρευσε την πρόσβαση σε αυτές.

GDPR

Αρχικά, πρέπει να αναφέρεται ο Υπεύθυνος και ο Εκτελών την επεξεργασία. Επιπλέον πρέπει, όχι απλά να δίνεται η δυνατότητα αλλά να διευκολύνεται το υποκείμενο των δεδομένων (καταναλωτής), ως προς τα εξής:

1. να ενημερώνεται σχετικά με την επεξεργασία των δεδομένων του
2. να αποκτά πρόσβαση στα δεδομένα που τον αφορούν
3. να ζητά τη διόρθωση εσφαλμένων, ανακριβών ή ελλιπών δεδομένων
4. να υποβάλει αίτημα για τη διαγραφή των δεδομένων, όταν δεν είναι πλέον απαραίτητα ή εάν η επεξεργασία είναι παράνομη
5. να εναντιωθεί στην επεξεργασία των δεδομένων του για σκοπούς εμπορικής προώθησης
6. να υποβάλει αίτημα για περιορισμό της επεξεργασίας των δεδομένων του 
7. να λαμβάνει τα δεδομένα του σε μορφότυπο αναγνώσιμο από μηχάνημα

Το Δικηγορικό μας Γραφείο, για περισσότερα από 15 χρόνια εξειδικεύεται στο Εταιρικό και Εμπορικό Δίκαιο. Επικοινωνήστε μαζί μας για σας καθοδηγήσουμε και να σας συμβουλεύσουμε σε κάθε θέμα σχετικά με το ηλεκτρονικό σας κατάστημα.